Haatuf News

Home | Contact Us | Links |  Archives

Xisbiga UCID Oo Cambaareeyey Xukunka Xadhigga Iyo Xayiraada Ah
Ee Ay Maxkamadda Gobolka Hargeysa Ku Ridday Haatuf

Warbixin Ay Hay’adda Xuquuqul Insaanka Bariga Iyo Geeska Afrika (EHAHRD) Ka Diyaarisay Geedi Socodkii Dacwada Suxufiyiinta Haatuf

Dawladda Imbagathi Oo Isu Diyaarinaysa Hub Ka Dhigis Kama
Dambays Ah Iyo Cabsida Laga Qabo Dagaal-Weyne Ka Dhex
Qarxa Hawiye Iyo Daarood

“Xeerka Ciqaabta (Penal Code) Soomaaliyeed
Waxa Loogu Talo-Galay In Lagu Khaarajiyo Saraakiishii Inqilaabkii 1961-Kii”
Axmed Cali Ibrahim Sabeyse Iyo Mustafa Cabdi Cartan

Xaqdarro: Xukunka Xadhigga Suxufiyiinta Iyo Xayiraadda Haatuf

Golaha Wakiilada Oo Cod Aqlabiyad Ah Ku Ansixiyey Xeerka
Diiwaan-Gelinta Cod-Bixiyeyaasha

Hogaamiyihii Mucaaradka Zimbabwe Oo Xabsiga Loo Taxaabay

Axmed X. Daahirow Jawaabtaada Waxa Ku Filan Dumarka Iyo Caruurta

Ajandaha Kalfadhiga 32-Aad Ee Golaha Guurtida Oo Lagu Daray Qoddobo Xaasaasiya

Nairobi March 12, 2007 (Haatuf) Wakiilada dalalka deeqda bixiya, gaar ahaan Midawga Yurub ayaa la sheegay inay dib uga fiirsanayaan, waxna iska weydiinayaan mucaawinooyinkii ay Somaliland siin jireen, gaar ahaan dhaqaalihii ay kaga caawin jireen dhinaca doorashooyinka, sidaana waxa xaqiijiyey warar aanu ka soo xiganay ilo diblomaasiyadeed oo u dhuun daloola Midawga Yurub xafiiskooda Nairobi.

Sida la sheegay waxa jirta lacag uu ururka Midawga Yurub u hayo meel marinta diiwaan gelinta codbixiyayaasha Somaliland. Sidoo kale waxa jira qorshe ay gacanta ku hayeen ururka Midawga Yurub iyo wakiilada wadamada deeq bixiyayaasha ee fadhigoodu yahay Nairobi, taasi oo ay ku talo jireen inay taageero dhaqaale u raadiyaan doorashooyinka soo socda ee Somaliland, hase yeeshee waxay wararku sheegeen inay wakiilada wadamada Deeqda bixiya ee Midawga Yurub ay dib wax iskaga weydiinayaan kana fiirsanayaan taageerooyinka dhaqaale ee la maaganaayeen Somaliland, taasna waxa la sheegay inay sababtay waxyaalihii bilihii u dambeeyey ka dhacay Somaliland, gaar ahaan talaabooyinkii ay xukuumadda Somaliland kula kacday Komishanka Doorashooyinka iyo xadhiga suxufiyiinta.

Arrimahaasi waxay shaki weyn ku abuureen wakiilada dalalka deeqda bixiya, waxayna taasi keentay inay guddiga Midawga Yurub ee fadhigoodu yahay Nairobi su’aalo iska weydiiyaan sababta keentay inay Somaliland oo sannadihii ina dhaafay ku talaabsaday horumar wax ku ool ah oo dhinaca dimuqraadiyada ah, inay mar keli ah dib ugu noqdaan meel aan loo fadhiyin, waxaana ka mid ah waxyaalaha ay hoosta ka xariiqeen talaabadii foosha xumayd ee ay xukuumadda Somaliland kula kacday Komishanka Doorashooyinka Qaranka, ka dib markii ay xoog kula wareegtay xaruntii Komishanka, xubnihii Komishankana inta ay qadaadka qabatay debada u tuurtay, iyada oo aanu abuurnayn komishankii bedeli lahaa.

Waxa kale oo ay guddida Midawga Yurub hoosta ka calaamadiyeen talaabooyinka ay xukuumadda Somaliland kula kacday saxaafada madaxa banaan, iyagoo si gaar ah farta ugu fiiqay xadhiga suxufiyiinta Haatuf.

“Somaliland waxa aanu ku caawinaynay horumarka deg dega ah ee ay samaysay, gaar ahaan dhinaca dimuqraadiyadda, hase yeeshee marka la eego imika ay talaabooyinka ay kula kacday Komishanka iyo saxaafadu oo laf-dhabar u ahaa dimuqraadiyada, waxay keenayaan inaanu dib wax isaga weydiino waxa keenay talaabooyinkan”. Sidaa waxa yidhi mid ka mid ah diblomaasiyiinta Midawga Yurub ee fadhigoodu yahay Nairobi.

Sida ay sheegeen wararka diblomaasiyadeed ee aanu ka soo xiganay xafiisyada guddiga Midawga Yurub waxa uu guddiga Yurub magacaabay laba xubnood oo ay u xilsaareen inuu midba si gaar ah ula socdo sida ay u dhacdo iyo halka ay ku dambayso xaaladda Komishanka doorashooyinka iyo geedi socodka xadhiga suxufiyiinta Haatuf.

Ta kale, wefti ka socda Midawga Yurub oo dabayaaqadii todobaadkii hore socdaal ku iman lahaa Somaliland ayaa baaqday, ka dib markii ay ku war heleen inuu madaxweyne Rayaale oo ay la kulmi lahaayeen u socdaalay dalka Ghana, waxaana la sheegay inay madaxweyne Rayaale kala hadli lahaayeen, waxna ka weydiin lahaayeen arrimaha dhacay iyo waxyaalaha sababay, waxaase la sheegay inay weftigaasi Somaliland iman doonaan marka uu Madaxweyne Rayaale dalka dib ugu soo laabto.

Dhinaca kale, warar aanu ka helnay dhinaca Ingiriiska ayaa sheegay inay dhawaan fadhi gaar ah yeesheen xubno ka tirsan baarlamaanka Ingiriiska oo u ololeeya qadiyada ictiraafka Somaliland iyo sidii kaalmo toos ah loo siin lahaa Somaliland, waxaana la sheegay inay fadhigoodaa wax iskaga weydiiyeen arrimaha u dambeeyey ee Somaliland ka dhacay, xukuumadoodana ku wargeliyeen.

Sida ay wararku sheegeen waxa jiray qorshe loo ololaynayey oo la damacsanaa inay dawladda Ingiriisku caawimada ay Somaliland ugu talo gashay si toos ah gacanta ugu geliso maamulka dawladda Somaliland, hase yeeshee waxay wararku tibaaxayaan in taa dib looga hakaday, laguna talo bixiyey in wixii caawimo ah la soo mariyo hay’adaha samafalka.

Marka la eego tibaaxo diblomaasiyadeed oo ka soo yeedhay meelo badan oo dunida ah, waxa la sheegay inay talaabooyinkan u dambeeyey ee xukuumadda Somaliland ku dhaqaaqday ay bar madaw ku noqdeen sumcada Somaliland.

Top

Hargeysa, March 12, 2007 (Haatuf) – Gudoomiyaha gobolka Hargeysa ee xisbiga UCID, Xasan Suldaan C/laahi Suldaan C/Raxmaan ayaa si kulul u cambaareeyey xukunka xadhiga iyo xayiraada ah ee ay maxkamadda gobolka Hargeysa ku riday Wargeyska Haatuf iyo afar ka mid ah suxufiyiintiisa.

Gudoomiyuhu waxa uu sidaa ku sheegay qoraal uu xalay na soo gaadhsiiyey oo uu arrintaasi ka hadlayo, waxaanu qoraalkaasi isaga oo dhamaystiran u qornaa sidan:-
“Waxa nasiib darro ah xukunka ku suxufiyiinta iyo Wargeyska Haatuf, iyada oo aan loo marin sifo sharciga waafaqsan, maadaama lagu tuntay xeerkii saxaafadda yiilay.

Haddaba, xukunkan ku dhisan ciqaabta iyo asbaabta lagu dhisay waxay si buuxda laf-jab weyn ugu keeneen geedi socodkii hanaanka dimuqraadiyadda iyo xoriyatul qawlkii milgadeena qaranimo.

Sidaynu la wada socon waxay qadiyadan Haatuf dhaawac culus ku keentay siyaasadii arrimaha debada, ka dib markii qurba jooga reer Somaliland ay soo dhaaftay intii ay qarin karayeen, gaadhsiiyeena sida baarlamaanada, hay’adaha xuquuqul insaanka iyo dhamaan cid walba oo danaynaysay arrimaha Somaliland.

Haddaan wax ka taataabto qiimaha xorriyadda saxaafadda xorta ah iyo kaalinta wax ku oolka ah ee Wargeyskan Haatuf kaga jiro dalkan Somaliland waxa aan xusuustaa Gudoomiyaha shabakada Haatuf Media Network, ee loogu abaal guday ciqaabtu inuu halkgankii ka sokow, ka qayb galay ugu yaraan 15 shir oo caalami ah, Somaliland-na u soo hooyey sumcad weyn Qarankan Somaliland oo ku xardhan taariikhda, baal dahab ahna ka geli doonta sharafkeedana mudan, shacabka reer Somaliland-na u ogyihiin. Iyada oo aanu ognahay in meelo aanay gaadhin xukuumadda Somaliland, sida Ra’iisal Wasaaraha Britain Tony Blair uu la kulmay uu gaadhay, kana raariday qadiyada gooni isku taaga Somaliland.

Haddaba, waxaan xukuumadan maanta talada haysa ugu baaqayaa inay wuxuun xeeriso oo muwaadiniinta biri-ma gaydada ah sharafkooda, xorriyadooda ee dastuurka Somaliland u damaanad qaaday aan lagu tuman iyaga iyo muwaadiniinta kaleba xorriyadooda.

Marka aynu qiimayno inta ay ina yeelayso oo aynu ognahay inay aad u culus tahay qadiyadan Haatuf, waxaan mar labaad ugu baaqayaa:
- In si dhakhso ah loogu soo celiyo xorriyadoodii suxufiyiintan lagu qaaday xukunka ku dhisan ciqaabta oo aanu jidayn dastuurku in lagu qaado saxaafadda.
- In laga digtoonaado in awooda dawladeed loo adeegsado muwaadiniinta sharfan si baal marsan shuruucda dalka”

Top

Kampala, March 12, 2007 (Haatuf) – January 02/2007 ayaa la weeraray xarunta xafiisyada Haatuf Media Network, waxaana halkaa laga soo xidhay Gudoomiye Yuusuf Cabdi Gaboobe iyo Cali Cabdi Diini. Weriyaha Haatuf ee Awdal Maxamed Cumar Sheekh ayaa isna laga soo xidhay gurigiisa oo ku yaala Boorame 14/01/2007, waxaana lagu soo xidhay saldhiga Koodbuur ee Hargeysa. Xadhigan ayaa lagu xidhiidhiyey maqaalo si taxane ah Wargeyska Haatuf ugu soo bixi jiray Wargeyska Haatuf November 2006 ilaa January 2007, kaasi oo ka warami jiray musuq-maasuq iyo xigteysin maamul oo uu ku kaco madaxweynaha Somaliland Daahir Rayaale Kaahin iyo xaaskiisu.
Suxufiyiinta xidhan oo la filayey in maxkamadda gobolka Hargeysa la horkeeno 04/02/2007 ayaa loo diray xabsiga Mandheera, oo ku yaala meel u dhaxaysa Hargeysa iyo Berbera.

Cali Cabdi Diini waxa lagu eedeeyey inuu meel kaga dhacay karaamada madaxweynaha, iyada oo Yuusuf Cabdi Gaboobe-na lagu eedeeyey inuu is-hortaagay bileyska markii la doonayey in la soo xidho. Qoraagii maqaalka xadhigu ka dhashay Maxamed Rashiid Muxumed Faarax ayaa isna weli dhuumasho ku jira.

Sabtidii February 24/2007 Gudoomiyaha hay’adda Xuquuqda Aadamaha ee Bariga iyo Geeska Afrika Xasan Shire Sheekh iyo Agaasimaha Fulinta ee hay’adda Xuquuqda Aadamaha ee Bariga iyo Geeska Afrika Nuura Rehmer ayaa ku tegay safar qaatay sideed maalmood.

Safarkan waxa xidhiidhinaysay xubin ka mid ah isku xidhka oo magaceeda la yidhaahdo Ismahaan Cabdisalaan oo ka mid ah dalada ururada haweenka ee NAGAAD iyo isku xidhaha isku xidhka Somaliland, Gudoomiyaha SAMOTALIS Ibraahim Muuse Wacays iyo Gudoomiyaha Hornwatch Saleebaan Bulaale.

Tani waa hawlaha samafalka iyo shaqada aan daalka lahayn ee xubnaha isku xidhka Somaliland suuragelisay.

Ujeedada safarka
Waa diidmada garsoor cadaalad ah oo uu helo Yuusuf Cabdi Gaboobe iyo saaxiibadiisa eedooda ayaa suuragelisay baahida safarkan.
Waxa la rumaysan yahay in deraasada tooska ah iyo iskaashiga ururada bulshada Somaliland suuragal ka dhigtay in loogu ololeeyo dalka gudihiisa iyo hab caalami ahba, iyada oo ujeedadiisu.
Hawlgalka meesha ka dhacay waxa ka mid ah.
1. in la ururiyo warar lagu kalsoon yahay oo ku saabsan sooyaalkii kiiska iyo dariiqii ay masuuliyiinta xukuumaddu xadhiga u mareen iyo qaabkii loo hayey suxufiyiinta Haatuf, Yuusuf Cabdi Gaboobe, Cali Cabdi Diini iyo Maxamed Cumar Sheekh
2. In la helo sharciyad lagu kalsoonaan karo iyo deraasad sax ah oo ku saabsan habka wada shaqayneed ee hay’adaha qaranka.
3. In warar laga helo ururada bulshada, wararkaasi oo ku saabsan xaalada jirta, iyadoo loo eegayo ixtiraamka loo hayo xuquuqul insaanka iyo ku dhaqanka sharciga.
4. In laga qayb galo dhegeysiga maxkamadda, iyo in la derso tayada habkii maxkamadu u dhacaysay, iyada oo loo eegayo sida uu sharcigu qof walba u xaq siinayo.
5. In lala kulmo masuuliyiinta muhiimka ah, waxna laga weydiiyo kiiska iyo waajibaadka ka saaran, waana in la socodsiiyo arrimahaasi isku shabaka isku xidhka caalamiga ah, iyada oo la tixgelinayo sida loola dhaqmay suxufiyiinta xidh-xidhan iyo ololaha loo galay in la sii daayo iyo damaanad qaadkoodaba.

Dariiqada Hawlgalka
Hab-socodkii dacwada suxufiyiinta Haatuf ee xidh-xidhan iyo dooda ka taagan ku dhaqanka sharciga saxaafadda Somaliland iyo laalista maxkamadu laashay sharcigii sharciyadii iyo doorka ay ururada bulshada Somaliland ku yeelan karaan.
February 26/2007, waxa soo baxay cadaadis la iskugu tegay oo masuuliyiinta xukuumada la saarayo, cadaadiskaasi oo gaadhsiisnaa heer qaran, gobol iyo heer caalamiba. Waxaana masuuliyiinta xukuumadda loogu baaqayey inay suxufiyiinta xidhani helaan garsoor xor ah oo loo siman yahay oo maxkamad furan kiiskoodu ka dhaco, sida ku cad xeerka saxaafadda Somaliland.

Markii ay yimaadeen weftigii ka socday ururka Xuquuqul Insaanka Bariga iyo Geeska Afrika ee la yidhaahdo EHAHRD-net waxay qorsheeyeen iskuna xidheen xubnaha isku xidhka xuquuqda aadamaha ee Somaliland. Waxay weftigu markiiba bilaabeen dacwad heerkeedu sareeyo, taasi oo ay la kulmeen dhinacyo kala duwan oo ku lug leh xadhiga suxufiyiinta, kuwaasi oo ay ka mid yihiin masuuliyiin sar-sare oo xukuumadda ah, xubno caan ah oo ka mid ah baarlamaanka iyo xubnaha ururada jira ee bulshada.

Arbacadii 28/02/2007 EHAHRD waxay kulankoodu ugu horeeyey la yeesheen wasiirka arrimaha debada Somaliland, maalintii ku xigtayna wasiirka cadaalada, labadaasiba way soo dhaweeyeen weftiga, inay kala shaqeeyeen dhaq-dhaqaaqyadii ay wadeen ee ku saabsanaa maxaabiista xidh-xidhan, sida inay soo booqdaan suxufiyiinta xidh-xidhan iyo inay indha-indhayn ku sameeyaan sida ay dacwadu u dhacayso.

Weftigu waxay bartilmaameed ka dhigteen, isla markaana ay nidar ku galeen inay madaxweynaha ku wargeliyaan, sida ay bulshada caalamku uga xun tahay, una danaynayso xadhiga saddexda suxufi, iyo saamaynta xun ee ay ku yeelayso aragtida xun ee ay dunidu ka qaadanayso dalka Somaliland.

Top

“Waxa Iman Kara Xasuuq Iyo Aargoosi, Haddii Aan Laga Hortegin Xoogagga Dhafoor-Qiiqa”

Muqdisho, March 12, 2007 (Haatuf) – Magaalada Muqdisho iyo nawaaxigeeda waxa ka socda laba diyaar garaw oo iska soo horjeeda, waxaana la saadaalinayaa in maalmaha fooda inagu soo haya, uu isbedel weyni saameeyo jawiga magaalada Muqdisho.

Labada diyaar garaw mid waxa ku hawlan dawladda C/laahi Yuusuf oo doonaysa inay dhawrka todobaad ee fooda inagu soo haya hub ka dhigis kama dambays ah ku samayso kooxaha iyo dadka hubaysan ee reer Muqdisho. Sidoo kale dhinaca kalena waxa socda abaabul la isugu diyaarinayo in dagaal lagala hortago C/laahi Yuusuf iyo ciidamadiisa.

Wasiir ku xigeenka Gaashaandhiga ee dawladda Imbagathi Salaad Cali Jeelle oo shalay shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa sheegay inay dawladiisu muddo soddon maalmood gudahood ah si kama dambays ah u sugi doonto amaanka Muqdisho, hubkana dadka uga dhigi doonto.

Sida ay sheegeen wararka aanu ka helnay magaalada Muqdisho in ku dhaw shan kun oo askari oo soo dhamaystay tababar ciidan ayey dawladda C/laahi Yuusuf labadii maalmood ee ina dhaafay afka kaga shubtay magaalada Muqdisho, waxayna wararku tilmaamayaan in dhamaadka todobaadkan ay magaalada Muqdisho ka bilaabayaan hawlgalo culus oo la sheegay inay ku sugayaan amniga magaalada, kuna samaynayaan hub ka dhigis kama dambays ah, taasna waxa la saadaalinayaa inay dhimi doonto ama hoos u dhigi doonto falalka argagaxa leh ee ay sida joogtada ah magaalada Muqdisho uga fuliyaan kooxo hubaysan oo aan la suuradin halka ay ka soo jeedaan, iyadoo ay magaalada Muqdisho tan iyo markii ay qabsadeen ciidamada huwanta dawladda Imbagathi iyo Itoobiya ay ka dhacayeen dagaalo la isticmaalayo qoryaha darandooriga u dhaca iyo hoobiyayaasha wax lagu duqeeyo, waxayna hawlgalada caynkaas ah oo si joogto ah magaalada Muqdisho uga dhacaa sababeen khal-khal weyn oo dhinaca amaanka ah iyo barakac laxaad leh.

Inkasta oo la saadaalinayo in todobaadada soo socda isbedel weyn lagu sameeyo dhinaca amaanka oo ay ciidamada cusub ee dawladda Imbagathi gacan bir ah ku qaban doonaan nabadgelyada magaalada Muqdisho, haddana waxa dhinaca kale wadnaha farta lagaga hayaa dagaalo riiq dheeraada oo ka dhex qarxa beelaha ku kala abtirsada jabhadihii SSDF iyo USC (Daarood iyo Hawiye).

Hogaamiyayaasha dhaqanka ee beelaha Hawiye ayaa todobaadadii la soo dhaafay magaalada Muqdisho ka waday olole ku saabsan abaabul dagaal oo ay ku quraan saarayaan khilaafaadka u dhaxeeya beelaha Hawiye, waxayna dadka beeshooda ku wargelinayeen dareemo dhiilo leh iyo xaalado halis ah oo ku soo fool leh, waxaana ka mid ah waxyaabaha ay ku guubaabiyaan inay suurta gal tahay inay markale haleesho xasuuq iyo aargoosi weyni, haddii bay yidhaahdeen aan laga hortegin xoogagga dhafoor-qiiqa SSDF ee Muqdisho ku soo qul-qulaya.

Abaabulka iyo muusanawga ay wadaan hogaamiyayaasha dhaqanka ee beelaha Hawiye waxa dabada ka riixaya dadka jaaliyadaha debada ee beelaha Hawiye iyo hogaamiyayaashii kooxeedyadii awoodooda la wiiqay, waxayna dadka xaaladda Muqdisho u dhuun-daloolaa farta ku fiiqayaan inuu dagaal lama huraan yahay, waxayna wararku leeyihiin waxa socda abaabul laba dhinac ah oo ay qolyaha Hawiye-na doonayaan inay ka takhalusaan xukuumadda dawladda C/laahi Yuusuf iyo xulafadeeda, halka ay dawladda C/laahi Yuusuf iyo xulafadeeduna doonayaan inay ka takhalusaan kooxaha hubaysan ee Muqdisho, waxaase la isweydiinayaa labada qolo midka laga takhalusi doono.

Hogaamiyayaasha Hawiye iyo xataa saraakiishooda Milateri waxay rumaysan yihiin in haddii hubka xoog lagaga dhigo ay taasi ku tahay halis weyn, si ay taa uga hortagaan aanay dagaal ka fursanaynin.

Jeneraal Maxamed Nuur Galaal oo ka mid ah saraakiishii Milateri ee dawladdii Somalia ayaa hadal uu saxaafadda siiyey waxa uu ka digay inaan hubka xoog lagaga dhigin dadka.
Jeneraal mar uu ka hadlayey xaaladda magaalada Muqdisho waxa uu ku tilmaamay mid faraha ka baxday oo maalinba maalinta ka dambaysa ka sii daraysa, laakiin Jeneraal Galaal mar la weydiiyey, sida uu u arko in loo sameeyo hub ka dhigista waxa uu sheegay in hub ka dhigista loo sameeyo qorshe heshiis lagu yahay iyo in hub ka dhigista loo maro dariiq nabadeed, lagana fogaado in xoog lagu isticmaalo, taasi oo uu ka digay cawaaqibkeeda.

Dhinaca kalena waxay wararka Muqdisho ka soo baxay sheegeen inay Muqdisho iyo nawaaxigeeda dib ugu soo guryo noqdeen rag badan oo ka tirsan taliyayaashii ururkii maxkamadaha ee burburay, kuwaas oo la sheegay inay abaabul dagaal ka wadaan gudaha Muqdisho iyo nawaaxigeeda.

Taliyayaasha maxkamadaha ee Muqdisho ku soo noqday waxa ka mid ah Yuusuf Indhacade oo hore u ahaan jiray Hogaamiye kooxeed ka taliya gobolka Shabeelada hoose, markii dambena ku biiray kooxihii Maxkamadaha, wuxuuna Yuusuf Indhacade muddo ku maqnaa dalalka Sucuudiga iyo Ereteriya, waxaana la sheegay inay weheliyaan oo iyaguna Muqdisho soo galeen rag kale oo ka mid ah taliyayaashii Maxkamadaha, waxaana ka mid ah Mukhtaar Abu Maansuuri, waxayna raggaasi sida la sheegay ka soo galeen Muqdisho dhinaca badda, iyaga oo doonyo la socda.

Waxa kale oo ragga Muqdisho soo galay ka mid ah hogaamiyihii kooxdii maxkamadaha ka tirsanayd ee la magac baxday Al-Shabaab, Aadan Xaashi Cayrow, sidoo kale waxay warar aan la xaqiijini tibaaxayaan inuu Gudoomiyihii Golaha Shuurada ee Maxkamadaha Xasan Daahir Aweys isna Muqdisho soo galay, waxayna raggaasi Muqdisho ka wadaan abaabul ay dib ugu habaynayaan dagaalyahankoodii, si ay dagaal ugu qaadaan ciidamada C/laahi Yuusuf iyo xulafadiisa Itoobiya.

Ilaa hadda lama saadaalin karo sida ay xaaladu ku dambayn doonto, markase la eego dhinaca Hawiyaha waxa ka socda muusanaw iyo abaabul qabiil, dareenka caynkaasi ahina waxa la sheegay inuu yahay mid si fiican uga muuqda dadka reer Muqdisho oo qofkii aad salaantaaba ama ku salaamaaba uu ku dareensiinayo inay jirto xaalad halis ah oo ku soo fool leh.
 

Top

Sida la ogsoonyahay gabayaaga iyo heesaagu bulshada inteeda kale way ka aragti dheer yihiin oo hadba dhacdooyinka ka aloosan meesha ay ku nool yihiin ayey si gaar ah wax uga iftiimiyaan. Waxa laga yaabaa in aan dadka badankiisu ahmiyad siin waxyaabahaa ka soo burqanaya maanso-yahanka laakiinse xili dambi dib la isu weydiiyo. Suugaatuna waa kayd da’iba da’ ka dhaxasho oo taariikhdii ummadduna barbar socoto. Waxase ummaddaba aynigeed jabay marka wixii shalay laga damqada inta si kala loo soo maldaho oo hadba inta talada haysaaa iska dhaadhiciso in cidii igmatay aanay waxaba ka duwaneyn xawayaanka dareen iyo diidmo toona.

Reer Somalilandow illaa hadda cidina ma isweydiisey Xeer Ciqaabeetkan dadkii iyo dalkiiba jahawareerka ku riday asalkiisa, iyo hiddihiisu muxu yahay? Goormuu dhaqan galay?Arrinta ugu weyneyd ee loogu talagalay in lagu maareeyo maxay ahayd? Xeerkani halkuu tariikhdii madoobayd ee qaranka Soomaaliyeed kaga jirey?. Runtu waxa weeye sheekado way ka qoto dheertahay xadhiga Suxufiyiinta Haatuf.

Inta aynaan su’aallahaas ka jawaabin, bal waxooga an dib ugu laabano horraantii todobaataneeyyadii:

Waxan uga socdaa in aan akhristaha xasuusiyo muddo hadda ku dhow afartameeyo sannadood ayaa waxa soo baxday silsiladii la odhan jirey SIINLEEY oo ay isugu jawaabayeen niman abwaano ah oo ay ka mid yihiin Cabdi Aden Qays, Maxamed Ibrahim Warsame 'Hadraawi", Maxamed Xaashi Dhamac "Gaariye", Cali Saleeban, Reeraash iyo qaar kale.
Cabdi Aden Qays oo oo markaa ku sugnaa magaalada Jibuuti ayaa soo direy gabay uu heeseeyey isagoo saaxiibkii Hadraawi la hadlaya waxa midhihiisa ka mid ahayd:
"INA WALANWALOW SAMIR HAWEENKA ISA SEEGTE SIDEED NABAR ADOO QABA WAA KAA KII SAGAALAAD SEEDAHA KU GOOYE."
Iyadoo xaal sidaas yahay ayaa Profasoor Calin sarbeebtii isna u rogay xisaabtii kakkulasta oo wuxu yidhi:
“TIRO SIMAN SAGAAL GO, SODON KEEN, SIDEED HO..."
Ninkan haddba ka badbaadaya riddooyinkan sagaalka nasiib badanaa oo naf adaga. Sannadkii 1972 ayaa ardaydii iyo macalimiintii kuliyaddii Lafoole waxay alifeen riwaayad magaalooyinkii dalkii Soomaaliya intooda badan laga dhigay. Sheekadii warankii weerarka ahaa mar labaad ayuu riyawaadana ka soo dhex mudh yidhi. Ninkii la goobayey oo heesayaa isna wuxu yidhi:
"MAXA WARAN LA ILA DOONA, HABEENIMO LA ILA WAAYEY, NASIIBKAY KA WAABERIISTEY.."
Akhristow bal isweydii sideedan iyo sagaalkan nabar maxay kala ahaayeen? Xeerka xadhiga suxufiyiinta Haatuf loo cuskaday ayaa ka mid ah sagaalka aad hore u qabtay ee abwaanadu tilmaameen. Waa laba arrimood oo aan sinaba isu geyine ee sidaa ma ula socotaan?!?!?!?!?
Ogsoonaada Xeerka Ciqaabta Guud waa nabarka labaad ee abwaanadu ka dhawaajiyeen!! Ka kowaadna xilimuu ku cuskaday? Haddii aan la is diidsiineyn waxa gantaalkan lagu helay maalintaad adoo dheeman mar la arag ah walwaalaya ay si lama filaan ah musqul Xamar ku taal kaaga siibatay.
Guddoomiyaha Maxkamadda Sare go'aankiisa ah in aan Xeerka Saxaafaadu ku salaysanayn " ..caqli, aqoon, sharci, iyo dhaqan midna... isla markaana ka soo horjeeda Shareecada Islaamka iyo Distoorka Qaranka.."
miyaanu meel ka dhac ku ahayn golayaashii sharci dejinta iyo waaxdii fulinta ee intuba ansixiyey Xeerka Saxaafadda? Maxkmadda Gobolka Hargeysa, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkmaddda Sare saddexduba way ku xadgudbeen Distoorkii Qaranka ka dib markay isku raaceen ku dhaqanka xeerka Ciqaabta Guud ee asalkiisu ka soo farcamay isku dhafan shuruucdii Talyaanigu Soomaali koonfureed u dejiyey iyo xeerkii Ciqaabta ee Baaniyaalka. Xeerarka noocaas ahi Shareecada Islaamka iyo jiritaanka Soomaliland intaba waa ku liddi.

Su’aal: Maxkamadda Gobolka iyo Maxkamadda racfaanku xaq miyey u leeyihiin fasiraada iyo laalista xeerarka golayaasha sharci dejintu hore u ansixiyeen? Jawaabtu hadday maya tahay sow sifihii loo maray iyo xukunka lagu riday suxufiyiinta Haatuf waxba kama jiraan iyo xaqdaro ma ah? Koleyba sumcad xumo wax aan ahayn lagama korodhsan xadhigga wariyeyaasha Haatuf’e xoriyadooda shuruud la’aan ha loogu soo celiyo.
Sida ku cad xeerarka saxaafadda ee dunidu inteeda badani ku dhaqanto wixii gef ah ama meelka dhac ee saxaafadda madaxa bannani geysato waxa lagu maareeyaa sharciyada MADANIGA ah waana mid caalamku ka siman yahay. Sida aynu ogsoonahay dacwaddii dilka ahayd ee lagu soo oogay ninka Maraykanka ah ee la yidhaahdo O.J. Simpson markii lagu waayey, waxay markiiba dacwaddii isu bedeshey madani, xukunkiina wuxu ku dhammaaday in O.J. Simpson uu bixiyo adduun magdhow ah.

XEERKA SAXAAFADDA SOMALILAND
Dalkeena waxa ka dhaqan galay xeer saxaafaddeed oo ay ansixiyeen golayaasha sharci dejintu, Madaxweynuhu saxeexay, warbaahinta rasmiga ahna lagu faafiyey.
Distoorkii ummaddu u codaysayna wuxu qeexayaa in uu reeban yahay ku dhaqanka shuruucda lidka ku ah shareecada Islaamka iyo qaranimada iyo jiritaanka Somaliland. Xaqiiqada jirta haddii ay sidaas tahay maxaa garsoorka iyo hay'adaha hoos yimaada ku kalifey in ay adeegsadaan Xeerka Ciqaabta Guud? Xadhiga suxufiyiinta Haatuf wuxu galaaftay sumcaddii aynu adduunweynaha ku lahayn siiba markii laga war helay in maxkamaddu xukunka ku riday xabsi gudihiis taas oon caalamka aynu ku noolnahay dhaqan u ahayn. Dhaawaca arrintani dalka u geysatay ka soo kabashadeeduna muddo dheer ayey inagu qaadandoontaa. Mar haddaan eedaysanayaashu ahayn dad khiyaamo qaran ku oogantahay, maxaa kalifey in xabsi dhexdii lagaga dhawaaqo go’aanka maxkamadda? Waa dhacdo adduunyada ku uguba.

Iyadoo tan hore ummaddu la amakaagsantahay ayaa maarayntii Gudigii Doorashooyinka Qaranka ee Golaha Wakiiladu u kordhiyey muddadii ay xilka sii haynlahaayeen muran iyo isafgaranwaa ka dhex abuurtay waaxdii sharci dejinta iyo tii fulinta. Miyaanay haboonayn in axsaabta qaranka, golayaasha, iyo xukuumaddu marka hore ku heshiiyaan tirada, saami qeybsiga, iyo muddo kordhinta intaba. Xalku wuxu ahaa in dhinacyada arrintu khuseysaa wadatashi iyo isu tanaasul sameeyaan ama muddo kordhinta Komishankii hore ha noqoto ama xulidda ku cusuba ha noqote.

Marka horeba waxay ahayd in la isla meeldhigo cidda leh awooda muddo kordhinta. Sideebay wada shaqayni uga dhex abuurmaysaa Xukuumaddii iyo Golihii sharci dejinta? Mar haddii hawshu ahayd mid muddaysan xilwareejini waa hubaal, hase ahaate iyadoon ciddii xilka la kala wareegi lahayd kal dhimantahay maxaa xukuumadda ku ajburay in maalin Jimce ah oon cidiba shaqaynayn ay xilwareejin sameyso? Haddii sidan arrimuhu ku sii socdaan waa burburkii dalka oo bilowday.

Sida xeerka saxaafaddu qeexayo haddii shakhsi mihnadiisu saxaafadda la xidhiidhaa xad-gudub geysto sifaha loola dhaqmayaa waa in ahaato mid wafaaqsan xeerka madaniga ah. Distoorka dalka iyo shareecadda Islaamka midna ma ogola in muwaadinka sumcadiisa, karaamadiisa shakhsiyeed, sharaftiisa, iyo dadnimadiisa midna meel lagaga dhaco ama lagu waxyeeleeyo warbaahinta. Arrimaha noocaas ah waxa la yidhaahdaa ceebayn, magac dil iwm.[ defamation, libel, slander etc] waxana lagua dhaqaa xeer madani ah sidaan kor ku soo sheegay. Mar haddii arrintu sidaas tahay Wargeyska Haatuf waxan uu soo daabacay oo wax ka qoray fadeexad musuqmaasuq [Corruption scandal]. Qarnigii dhammaaday fadeexadihii dhulgariirka siyaasadeed abuuray waxa ka mid ahaa tii 1963 ku habsatay Wasiirkii Gaashaan dhiga Ingriiska ee la odhan Jirey Mr. John Profoumo ee sababtay iscasilaadii Ra’iisul Wasaare Harold Macmillan; waxa kaloo jirtey fadeexadii “Watergate” ee Madaxweyne Richard M. Nixon galaafatay; sidoo kale Ra’iisul Wasaarihii Talyaaniga Mr. Bettino Craxi isna fadeexad musuqmaasuq ayaa maxkamad lagu soo taagay. Haba yarate ma jirto xukuumad fadeexad la’aan muddadeedii ku dhammaysatay.

TAARIIKHDA XEERKA CIQAABTA GUUD:
Xeerka Ciqaabta Guud wuxu ka mid ahaa shuruucdii dalkii la isku odhan jirey jamhuuradda Soomaaliya waxana la ansixiyey 1962. Xiligaas waxa wasiirka Arrimaha Gudaha ahaa Abdirezak "Taarwale" Haji Hussein; wasiirka Cadaaladdana waxa la odhan jirey Axmed Geele Xassan [May 1962-April 1965]. Kani ma aha Geele dad-qalkii Maxkamadda wareegta ee sarajooga dilka ku xukumi jirey.

Meesha waxa ku jirta mucjisad ka weyn xadhiga suxufiyiinta Haatuf. Sida dadka qaarkii xusuusanyahay Dec. 10dii 1961 waxa Somaliland ka dhacay afgambi dhiicisoobey. Sarakiishii "Somaliland Scouts" ee afgambigu ka dhicisoobey waxa lagu oogay dacwad deldelaad ah, kiiskuna wuxu dhammaaday 1963. Sida aad aragtaan Xeerkan Ciqaabta Guud waxa loogu talagalay in ragii afgambiga hormoodka ka ahaa lagu khaarajiyo.
Taas ma dhicin oo eedaysanayaashii ayaa noqon waayey muwaadiniin u dhalatay dalkii dacwada ku soo oogay.

Si loo cabiro dareenka dadweynaha reer Somaliland ayaa waxa xamar ka yimid 1962 wefti uu hoggaaminayo Abdirezak iyo xubno ka tirsanaa golihii wakiilada ee wakhtigaas. waxa iyana xiligaas isasoo tarayey warar sheegaya in Saraakiisha reer Somaliland dil toogasho ah lagu xukumidoono. Weftigii oo Hargeysa ku sugan ayaa habeen niman waxgarad ahi ka hadleen fagaaraha khayriyada Hargeysa. Waxa ugu horeyntii madasha ka hadlay nin Alle naxariiste la odhan jirey Cumar Hadraawi oo ka yara walaacsan toogashada. Ka dib waxa hadlay nin isna la odhan jirey Alle ha u naxariiste Jaamac Saalax. Jaamac hadalkiisii wuxu ku bilaabay oo yidhi, " Wallaahi baan lagu dhicin in la toogto. Ma annaga oo nool ayaa ubaxii dalkayaga nalagu hor toogan?

Wallee in aan taasi dhacayn." Ubaxa uu Jaamac Saalax ku dhaaranayey waxa ka mid ahaa Cawil Cali Ducaale- Wasiirka maaliyadda ee Somaliland oo maanta ka mid ah xisbiga talada dalka haya. Waxan filayaa in Cawil Cali Ducaale xasuusanyahay maalintii afgambigu dhicisoobey ee isaga oo dhaawac fudud qoorta kaga yaalo laga soo qabtey Berbera lana keenay "Payment Ward" ka Cisbitaalka Guud ee Hargeysa. Maalintaa dadweynihii Hargeysa ku dhaqnaa waxay isku xeereen Cisbitaalka si aan halkaa loogala bixin. Cawilow xildhibaanada ku dhuumalaysana xaydaabka Golaha wakiilada ma waxa isla garateen Xisbi ahaan in aad Somaliland ka dhaqan gelisaan Xeerkii adiga iyo saaxiibada la idin kula beegsaday deldelaada?

TAARIIKH LAMA ILLAAWAAN
Iyaba waa cibaaro Alle filimkan mareegtiisu dib u socotaa muxu daaranyahay? Shan iyo afartan sanno ka hor arrinta sidaa looga dhiidhiyey maxaa dib inoogu soo celiyey? Su'aalahan jawaabtood waxaynu ka sugi xildhibaanada saddexda maalmood gaafwareegayey xaydaabka Golaha Wakiilada si aanu u qabsoomin kooraamka shirkii dib loogu eegayey xeerka saxaafadda.

Mudanayaashu iayaga oo mahadsan ha is waafajiyeen mabda'a aynu aaminsanahay ee ka midaysanahay ee ah in wixii la isku odhan jirey Jamhuuriyadda Soomaaliya lagu kala guuray, iyo ku dhaqanka Xeerka Ciqaabta ee loo sameystey in muwaadiniin inaga mid ah lagu deldelo. Haddii taa la waayo macnaheedu sow ma aha: waar ma qabtaane maalin dhowna ka dhegeysta idaacadda "Sama diidow dabinbaa ku dhigan lagugu dili doono."

Xildhibaanow bal ummadda ka dhaadhiciya sababta aad ugu dhegantihiin xeerkii dalka aynu kala go'nay. Bal si kale an u dhignee: mar haddaad aaminsantihiin ku dhaqanka xeerarkii Soomaaliya ka badheedha oo dhaha lama kala go'ine weli gobol ka mid ah ayeynu nahay?

Xildhibaanada sidaa u dhaqmayoow ummaddii idin igmatay waxaad u sheegteen hadba inta xukunka haysa ayaa dadka iyo dalkuba u afduuban yihiin? Miyeydaanse maqal gabaygii Alle ha naxariiste Maxamed Xaaji Cabdiraxmaan Jaamac uu lahaa:
Waxan ahay ni waayaha adduun wax uga muuqdaane Waxyi iguma soo dego haddana wax ima seegaane Nin Wadiifad haystaa hadduu wadi aqoonwaayo Wakhtiguu u jecelyahay ayaa kursiga laga wareejaaye
Nin kalo gabyey isna wuxu yidhi:
Aahin yaa shacbu low kunta tadrii maa waraa'a sitaarin min mawji hamsin “Shacbiyow haddii aad ogtahay hoos u xanshashaqa daaha dabadiisa”
La nafa alnowmu min jufuunika sawtun haalanii samcahu “Cod maqalkiisu iga argagixiyey hurdoba dhaban maad dhigteen”
Aahin yaa shacbu kam min cumrika tamdii fii dalam al-assa wa axsaani An-nafsi “Shacbiyow intee baad noloshaada ku qaadantoona mugdi iyo tiiraanyo”

GEBAGEBO IYO GUNAANAD
Hirdanka iyo loolanka ka dhexeeya axsaabta mucaaridka ah iyo xukuumadda Somaliland macneheedu ma aha in ummadda jahawareer siyaasadeed lagu rido. Mabaadii’da iyo afkaarta ha lagu kala duwanaado, laakiinse waa in laga midaysnaada isku aragtina laga yeeshaa mustaqbalka iyo halka aynu higsanayno. Waa in aan marnaba la ilaawin duruufaha siyaasadeed ee mandiqadda ka jira iyo siyaabaha ay arrimahaasi saamayn inoogu yeelan karaan.

Danta ummadda ayaa marwalba ka horeysa ta xisbiga iyo ta shakhsigaba. Xil qabashaduna waa waajib wadani ah oo muwaadinku xaq ayuu u leeyahay in uu aqoontiisa, waayo aragnimadiisa, iyo hantidiisaba dalkiisa wax ugu qabto waana u siman nahay.
Wa Billaahi At-Tawfiiq

Top

Ninkii qayrkii loo xiirayow adna soo qoyso! Soo dhigo qoorta ha laguu xiiro’e. Mashqaca Haatuf la ruubay waa arami aasan oo aanay cidina ka badbaadi doonin, haddii aan maanta si toos ah looga badheedhin. Waa fallaadh jiidanaysa gunaadyo wada sun iyo waabay miidhan ah oo boogaysan. Bi’i waa’ adduunyooy maxaad laba bogleysaa! Wax kaleba ka fekerey, hase yeeshee marnaba qorshaha kuma derin in aflagaado madaxweyne cid lagu xukumi doono Somaliland oo weliba xabsiga loogu dhigi doono sidaas indho la’aanta ah! Aflagaaddo Madaxweyne! Aflagaaddo!!

Mujaahid Yuusuf Cabdi Gaboobe iyo xertii wargeyska madaxa bannaan ee Haatuf saddex ka mid ah, ayaa maanta u qoolan aflagaado madaxweyne, sir ciidan oo ay bixiyeen iyo fadqalallo abuur qabyaaladeed wax loogu yeedhay! Xayiraad ayaana lagu soo rogey adeeggii warbaahineed ee Haatuf! Waa xukun maxkamadeed!

Xaggee lagu socdaa? Maxaa loo gol leeyahay? Miyaanay waxani ahayn fool xumooyinkii laga dagaallamay ee halaagga iyo hooggu ka dhaceen?! Waa dhako kale!
Waa tubtii kelitalisnimada iyo hannaankii candadawlnaa ee xoogga iyo jujuubka ku salaysnaa. Talis milateri ayaynu arrimahaas uga soo joognay. Xooggii uu talada dalka ku qabsaday ayuu wax ku jujuubi jirey. Hase yeeshee maamulka Somaliland miyaanu ahayn kii doorashada ku yimi ee xilkan uu dhayalsanayo ee uu dhabqinayo sida muddaysan loogu dhiibtay (shan sannadood oo badiba galbaday). Ma ushii gacanta loo geliyey ayuu maamulku ka dhiganayaa jeedal iyo dubbe xanuun badan oo lagu garaaco dadkii hawadinta hawlahooda dawladnimo u igmaday daadihintooda! Malaa dadka laftiisa ayay si wax ka yihiin! Si weyn weliba!

Haddii ay Haatuf soo bandhigtay musuqa iyo xaraan quudashada ay caadaysigeeda ku walfeen nimanka mindida daabka haysta iyo sida taasi (xatooyada iyo musuqu) u naafeeyeen madaxtooyadeenna lafteeda, sow dhab maaha oo fool xumooyinkaasi kama jiraan meel kasta iyo xafiis kasta oo maamulkeenna ka mid ah. Waynu wada ognahaye xaggee bed qabta; halkee nool oo ka badbaaddey dawladdeenna qudhun qadhaadhkaas la qooshanayo ee Haatuf qaawisay! Haddii taas dharkii laga dhigayna ma “dayrkii Makaa” la gubey waa maxay dinnaahyeyntu! Riyo hadday dib leeyihiin dabadooda ayay ku qarin lahaayeen!

Haatuf iyadaa xukuumaddeenna runta uga dhow. Wax jiritaan muuqda iyo oollimaad xooggan leh oo caddaymo wata ayay wax ka soo quftay iftiimin ahaan oo ina hor keentay, waana qayb ka mid ah xilalka iyo waajib gudashada saxaafadda in dhusinka hoose ee obocda dhulka loogu tago xaqiiqooyin ku qaadhsanaa oo inta laga soo qufo dibadda la keeno si anshax leh oo aan ahayn “ku tidhi ku teen iyo muhmal mala awaal ah”, laguna sooro haqabtir ahaan dhaayaha iyo maanka macaamiisha ka indho saaban xogta ku qarsoon “daahyada waaweyn” dabadooda. Haddii kale saxaafaddu way macne iyo muunad beelaysaa marka ay dusha sare in taalla ee lala og yahay uun soo kor ka xaadiso, inaguna soo celiso “war la qabaa xiiso ma leh”!

Saxaafadda iyo suxufiyiintu sow maaha in ay la dareen wadaagaan bahda Haatuf oo uga hiiliyaan nactooyada iyo xaqdarrada lala beegsaday. Bahda Haatuf ma gelin dunuub u dhiganta xadhig sannado ah iyo in wargeyska hawshiisa laga xayirro. Ha loo oogsado in aan Haatuf shaqada laga fadhiisin, hana loo kaco sidii loo sii dayn lahaa suxufiyiinteeda xukun xabsiyeedku ku dhacay. Shacabka oo dhami waa inuu xaq darradaas cadaadis ka sameeyaa oo maamulka culays lagu saaraa inuu arrintaas dib uga caga taagleeyo, dib uga noqdo. Muddaharaadyo nabadeed oo aan rabshado wadani waa mid ka mid ah tallaabooyinka ku habboon falka noocan oo kale ah in laga sameeyaa.

Maxaa dadka “bahdii” ka wada saaray. Boorame waa in laga diidaa falkan oo kale. Hargeysi waa in ay maya tidhaahdo. Burco waa in ay diidney tidhaahdaa. Sanaagna oogsataa. Haddii dhacdhaca dawladdu bato, xuquuqda waddanigana ay cagta hoosteeda geliso ma aha in hoos looga hogtaa ee waa in diidmo qayaxan lagala horyimaaddaa. Muddaharaad samaynta iyo bannaanbaxyadu waxa ay xoojiyaan habka is cabbirka dadka, isu hiilintiisa iyo is daawaysigiisa, waxanay xakameeyaan damaca adeegayaashooda ay u igmadeen hawlaha dawliga ah maamul gelintooda.

Waa ceeb iyo wax “caari” ah in maanta la isku xidh xidhaa aflagaaddo madaxweyne. Waa ku meel-ka-dhac weyn hannaanka furfuranta ee Somaliland geeddi gelinayso iyo xorriyadda hadalka iyo is cabbirkaba. Ma waxaa dib loogu noqonayaa “car” juuq dhehdii iyo afkaaga hayso ama afweyne raac ama Afgooye aaddii shalayto! Sidee xaal inaga yahay!

BAAQ:
Haatuf oo aan hawsheeda laga xayirin
Suxufiyiinta oo xabsiga laga sii daayo!

Wax badan baan dammiin dhega la’aa daasadaw tumaye
Ama ninay indhuhu dagam yihiin day waxaa idhiye
Caammiye nin daadihinayuu diidayaan ahaye.

Dab baan moodey gaaraaabidhaan daymadii hore’e
Dacar iyo unuun baan macaan ugu dudaayaaye
Doofaar ilkihii baan u filay dul iyo yaaquude
Dambas iyo ramaad baariddaan naar ka deyayaaye!
Xaaji Aadan Axmed Xasan (Af-qallooc)
Qalinkii Maxamed Baashe X. Xasan





 

Hargeysa, March 12, 2007 (Haatuf) – Golaha Wakiilada Somaliland ayaa fadhigoodii shalay cod aqlabiyad ah ku ansixiyey xeerka diwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha oo ay xukuumadu u soo gudbisay golaha wakiilada, kaas oo ka dibna ay guddida shuruucda golaha wakiiladu wax ka bedel iyo kaabid markii ay ku soo sameeyeen ay golaha horkeeneen , kaas oo goluhuna ay doodii ay ka yeesheen todobaadkii hore xeerkan diwaangelinta, nuxurkii doodaha mudanayaasha ka soo baxay laysku soo ururiyey, ka dibna lagu soo daray qodobada xeerka.

Fadhigan oo uu gudoominayay gudoomiyaha golaha wakiilada C/raxmaan Maxamed C/laahi (Cirro), ayaa waxa marka hore goluhu cod u qaaday in xeerka diwaan gelinta cod-bixiyayaasha oo ka kooban 43 qodob, qodob qodob loo ansixiyo iyo in duuduub lagu ansixiyo, taas oo ka dibna uu goluhu isku raacay in qodob qodob loo ansixiyo xeerka, waxaanay mudanayaashu qodob qodob ku ansixiyeen 43-ka qodob ee xeerku ka kooban yahay, marka laga reebo qodobka 7-aad ee xeerka diwaan-gelinta oo isagu jabay, kaas oo ka hadlaya foomka diwaan-gelinta muwaadiniinta iyo shuruudaha looga baahan yahay. Hase yeeshee waxa qodobkaasi lagu daray iyada oo lagu sheegay in komishanka doorashooyinku awood u leeyahay inuu ku dari karo foomka diwaan-gelinta, xog kasta oo dheeraad ah oo ay u arkeen inay muhiim u tahay inay doorasho dimoqraadi ahi qabsoomto, iyaga oo la tashanaya axsaabta qaranka, sidaas darteed markii ay mudanayaasha qaarkood sheegeen in qodobkaasi ka hor-imanayo dastuurka qaranka ayuu gebi ahaanba qodobkaasi 7-aad ee xeerku jabay, hase ahaatee 42-kii qodob ee kale ayaa mid mid loo ansixiyey.

Intaas ka dib, waxa uu goluhu si duuduub ah cod ugu qaaday xeerka diwaan-gelinta codbixiyayaasha, marka laga reebo qodobka 7-aad ee xeerka, waxay mudanayaashu cod aqlabiyada ku ansixiyeen kuna ogolaadeen 39 mudane, halka ay 2 mudane ka diideen, 2 mudanena ka aamuseen, gudoomiyuhuna muu codayn, sidaasi ayaanu ansax ku noqday xeerka diwaan-gelinta cod-bixiyayaashu.

Xeerkan diwaan-gelinta codbixiyayaashu ee ay golaha wakiiladu ansixiyeen waxa uu ka hadlayaa qaabka farsamo ee hawsha diwaan-gelintu u soconayso oo uu tilmaamay in hawsha diwaan-gelintu ay soconayso muddo lix bilood ka hor doorashada horteed, waxa kaloo uu xeerkani sheegayaa in dhamaanba xeerarka iyo qodobada ka hor imanaya xeerkani ay burayaan, waxa kaloo uu xeerkani tilmaamayaa in muwaadin kastaa uu ka codayn karo goobtii markii hore laga diwaan-geliyey, iyada oo la sheegay in qofka ku xadgudba qodobada xeerkan lagu ciqaabayo si waafaqsan xeerka ciqaabta guud ee dalka. Waxa kaloo uu xeerkani tilmaamayaa in maalinta hawsha diwaan-gelinta cod-bixintu ay dalka ka bilaabmayso uu madaxweynuhu dikreeto ku soo saari doono marka uu helo soo jeedinta komishanka doorashooyinka qaranka. Waxa kaloo uu xeerkani tilmaamay guddi fasrsamo oo diyaarin doonta dhamaystirka hawlaha uu xeerkani waajibinayo, kuwaas oo uu magacaabi doono komishanku, kuwaasi oo ka kooban 7 xubnood oo ka kala tirsan laba xubnood oo komishanka qaranka ah, laba xubnood oo wasaarada arrimaha gudaha ka socda, saddex xubnood oo axsaabta siyaasiga ah ka socda, iyada oo xeerkana lagu xusay in guddidaa farsamo uu gudoomiye u noqon doono mid ka mid ah labada xubnood ee komishanka qaranka ka metelaya fuddidaasi farsamo.
 

Hargeysa, March 12, 2007 (Haatuf) – Mudanayaasha Golaha Guurtida Somaliland ayaa fadhigoodii shalay loogu qaybiyey nuqulka ajandaha kalfadhigooda 32-aad oo maalintii doraad si rasmi ah u furmay, kaas oo jandahooda lagu soo daray qodobo xaasaasiya ah iyo xaaladaha taagan.

Fadhigan shalay oo uu gudoominayay gudoomiyaha golaha guurtida Saleebaan Maxamuud Aadan oo mudanayaasha loogu qaybiyey nuqulka ajandaha kalfadhiga 32-aad oo ka kooban 9 qodob oo ay ka mid yihiin warbixinada guddida joogtada, arrimaha siyaasada dibada iyo gudaha, xaalada nabadgelyada, is-waafajinta xeerarkii hore u jirey ee lagu dhaqmo iyo dastuurka qaranka, samaynta guddida cadaalada, midaynta manaahiijta dalka, ansixinta xeerarka ilaalinta ku tagri-falka hantida qaranka.

Intaa kadib, waxa mudanayaasha lagu war-geliyey inay muddo laba maalmood ah soo akhristaan ajandaha kalfadhiga 32-aad, qoraalka ajandaha kalfadhiga 32-aad oo dhamaystirana waxa uu u qornaa sidan:
1. “War-bixinta guddiga joogtada
2. War-bixinta weftiyadii hawl-gallada golaha
3. Arrimaha Siyaasadda
i Xal-u-helida xaaladan taagan
t Dibada
I. Macluumaadka inagaga soo kordhay maxay yihiin?
4. Nabadgelyada iyo horumarinteeda
5. In la is-waafajiyo xeerarkii hore u jirey ee lagu dhaqmo iyo dastuurka
6. Samaynta guddiga cullimada
7. Middaynta manaahiijta dalka (dan dawliga ah iyo tan gaarka ah).
8. Ansixinta xeerarka:
- Xeerka ilaalinta ku-tagri-falka hantida qaranka
- Xeerka garsoorka caruurta
- Xeerka abbuurida hay’adda Nerad
9. Waxyaabo kale (any other business).

Top

Harare March 12, 2007 (Haatuf) – Hogaamiyaha Xisbiga Mucaaradka ah MDC ee dalka Zimbabwe Mr. Morgan Tsvangirai iyo xubno kale oo xisbigiisa ka mid ah ayaa shalay xabsiga loo taxaabay, waxayna Mr. Morgan iyo xubnaha weheliyey bileysku qab-qabteen iyaga oo ka qayb qaadanaya banaan baxyo ka dhacayey magaalada Harare ee caasimada dalka Zimbabwe. Banaan baxyadaasi oo ay soo qaban qaabiyeen kooxo iskugu jira kaniisado, mucaaradka iyo ururada rayidka, waxa lagaga soo horjeeday dawladda madaxweyne Robert Muggabe ee ka talisa dalka Zimbabwe.

Intii aan la qab-qaban hogaamiyaha mucaaradka iyo xubnaha weheliyey, waxa la sheegay inuu iska horimaad rabshada wataa ka dhacay magaalada Harare, iska horimaadkaasi oo dhexmaray kooxo dad ah oo dhagxaan tuurayey oo ka mid ah taageerayaasha mucaaradka iyo ciidamada bileyska oo isticmaalayey suntan dadka kaga ilmaysiisa. Dawladda Robert Muggabe ayaa hore u soo saartay qaraaro ay ku mamnuucayso isu soo baxyada siyaasadeed iyo shirarka aan fasaxa loo haysan, waxayna dawladda Zimbabwe qaraarada ay hore u soo saartay u isticmaashay xadhiga hogaamiyaha xisbiga mucaaradka iyo xubnaha kale ee hogaamiyayaasha xisbigiisa ah.

Madaxweyne Robert Muggabe iyo xukuumadiisa waxa sannadihii u dambeeyey cadaadis xoog lihi ka soo food saaray dhinaca dalalka reer galbeedka, oo ka soo horjeeda siyaasadaha Robert Muggabe, sidoo kale xukuumadda Muggabe waxa intaa u sii dheeraa cadaadis si joogto ah uga imanayey mucaaradka gudaha dalka, kuwaas oo si ba’an xukuumadda ugu dhaliila hoos u dhac dhaqaale iyo maamul xumo dalka saamaysay.

Madaxweynaha Zimbabwe Robert Muggabe oo bishii February ee ina dhaaftay 83 jirsaday ayaa dhawaan ku dhawaaqay in aanu weli diyaar u ahayn inuu ka dego kursiga madaxweynaha ee uu markale diyaar u yahay inuu sii fadhiyo mansabka madaxweynaha.

Top

Mujaahid Axmed Siillaanyo waa astaan qaran, waana halyay qaran, isla markaana waa ninkii markii halganka loogu heesi jiray “Siillaanyo Dhalay oo Dhimay Siyaad”.

Haddaba waxa ayaan-darro ah ninkii kula dagaalamayay markuu caayo raggii xoriyadda keenay, Axmed Xaaji Daahir halkuu joogay markuu Siillaanyo halgamayay, xagee buu joogay markii Radio Hargeysa faqashta laga kiciyay? Raggii Raadyow Hargeysa faqashta ka kiciyay ee kuu xoreeyay waa abaalkood inaad maanta aflagaadaysaa, adigana waxaa laguu dhiibay muftaaxii idaacadda oo aanad meela u soo marin, dhibaatooyinka Somaliland kow ayaad ka ahayd, imikana intii aad wasiirka ahayd dhibaatooyin badan ayaad geysatay, arrintaaduna waa baroorta orgiga ka weyn.

Axmed Aflagaadow, baarlamaanka shicibka ayaa kalsoonidii siiyay mid weliba dhowr kun oo cod ayuu ku joogaa, 82 xildhibaan sharaftii shicibka ayay huwan yihiin, adigana nin baa ku keenay, markaad Raadyowgii iyo TV Rayaale aad u adeegsato cayda xildhibaanada iyo xisbiga KULMIYE, waxaad ogsoonaataa inaan dib laguu eeganayn, meesha libta aad ka haysatana waa la garanayaa.

Xaasha’e Axmed Siillaanyo ma gayo nin adiga kuu jawaaba, waxaase adiga kuu jawaabaya dadkii uu nafta u huray, waxaanuna ballaan ku qaadnay dumar ahaan inaanu Mujaahidiintii hiil iyo hooba la garab istaagno siday iyaguna naftooda noogu hureen.
Haddaba Axmed Siillaanyo waa ninkii markii uu helay doorashada siiyay Rayaale kursiga markuu muran geliyay ee doorbiday dadkiisa iyo dalkiisa, taasna Siillaanyo abaal waa loogu hayaa (weligiina waa Madaxweyne).

Guntii iyo gebadii, Axmed X. Daahirow adiga hadday cay noqoto iyo hadday wax kale noqotoba, waxaa kugu filan dumarka iyo caruurta.
Aamina Maxamuud Diiriye, Hargeysa, Somaliland

Top