Haatuf News

Home | Contact Us | Links |  Archives

Jig-jigga: Dhex-dhexaadinta Colaadii Daroor Oo Heshiis
Laga Gaadhay, Lagana Soo Saaray Go’aamo 12 Qoddob Ah

Maalinta Qaaxada Aduunka Oo Si Weyn Looga Xusay Somaliland

Madaxweyne Rayaale Oo Magacaabay Afhayeenka
Cusub Ee Madaxtooyada

Madaxweyne Rayaale Oo Ku Gacan-Saydhay Baaqii Guurtida Ee Ku Saabsanaa Dhexdhexaadinta Khilaafkii
Ka Dhashay Komishanka

ASLI INTERNET

DALJIRE: “Daaqaddaa Ka Dhaqaaq Inta Aanad Ku Diiddin”
By A. Geeljire

Axmed Siillaanyo Oo Deeq-Lacageed Gudoonsiiyay Taliyaha Xabsiga Mandheera
Mandheera, March 25, 2007 (Haatuf) – Wafdi culus oo u badan Hogaamiyayaashii ururkii SNM, ayaa shalay Xabsiga Mandheera ku booqday Suxufiyiinta Haatuf ee halkaas ku xidhan iyo guud ahaan Maxaabiista Xabsiga Mandheera, waxayna kooxaha weftiga ahi iska urursadeen oo ka baqooleen magaalada Hargeysa.

Weftiga xabsiga Mandheera booqday waxa horkacayay Axmed Maxamed Maxamuud (Siillaanyo), oo muddo dheer gudoomiye ka ahaa ururkii SNM, imikana ah Gudoomiyaha Xisibga KULMIYE, wuxuuna Axmed Siillaanyo Taliyaha Xabsiga Mandheera Muuse Abokor Qoorsheel gudoonsiiyay deeq-lacageed oo dhan $500 (Shan boqol oo doollar), lacagtaas oo maxaabiista xabsiga ku xidhan loogu iibinayo Geel loo qallo.

Waxa kale oo kooxaha xabsiga booqday ka mid ahaa Cabdiraxmaan Aw Cali Faarax, Maxamed Xaashi Cilmi, Abiib Diiriye Nuur, Muuse Biixi Cabdi, Maxamed Daahir Kheyre, Maxamed Muuse Abees, Cabdillaahi Muuse Cige, Maxamed Cabdi Iskeerse iyo xubno kale. Weftigan intii aanay Hargeysa ka amba-bixin waxay warqad ogolaansho ah ka qaateen taliyaha Ciidanka Asluubta Cabdi Maxamed Gurey.

Weftiga xabsiga Mandheera booqday waxa halkaas ku qaabilay Taliyaha Xabsiga Mandheera Muuse Abokor Qorsheel, waxaanay weftigaasi la kulmeen Suxufiyiinta Haatuf oo loo ogolaaday inay muddo nusa-saaco gaadhaysa la joogaan. Suxufiyiinta Haatuf waxay sheegeen inay askarta ilaalada iyo maamulka xabsiga Mandheeraba ay si wanaagsan ula dhaqmeen, iyadoo ay suxufiyiintu intaas ku dareen in markii ay ku xidhnaayeen xarunta CID-da Hargeysa, ay dhibaato badani ka soo gaadhi jirtay madaxda xarunta CID-da, balse ay taas ka raysteen markii loo soo gudbiyay xabsiga Mandheera.
Intaas ka dib, Axmed Siillaanyo oo booqashoodii Xabsiga Mandheera kadib saxaafadda ugu waramay ujeedada socdaalkooda Mandheera, ayaa yidhi: “Booqashadayadani waxay ahayd mid aanu ku soo siyaaranay suxufiyiinta Haatuf ee ku xidhan xabsigan, waxa kaloo halkan nooga muuqatay in ciidanka asluubta laftiisu ay hawlo badan qarankan u hayaan, hawlahaas ay qaranka u hayaana ay cidhiidhi farabadan ku qabaan, iyaga laftooduna ay u baahan yihiin taageero iyo wax la qabasho. Maxaabiista kale ee halkan ku xidhan kuwa xaqdaro ku xidhan iyo kuwa dembiga gelayba iyaguna hawlahooda ayay leeyihiin, booqashadayaduna may ahayn mid siyaasadeed, waxaanay ahayd mid aanu ku soo siyaaranay, idinkana way idiin warameen, anagana way noo warameen. Xubnaha weftigayagan halkan marayayna waxaanu u badnayn raggii ka tirsanaa ururkii SNM ee halgankii dheeraa soo galay ayaanu intayada waaweyni u badnayn, xisbina gaar kumay ahayn, dad badan oo qaybaha bulshada ka midana waanu lahayn, dad aanu halgan dheer iyo taariikh badan wadaagnay oo xabsiga Maandheera maanta ku jira ayaanu u nimid, si aanu u soo booqano oo aanu u tusno dareenka aanu la qabno inaanu u muujino.

Ragga suxufiyiinta Haatuf ee maanta xasbiga ku xidhan dareenka ay ku abuurtay caalamka iyo sida ay dhaawaca weyn ugu geysatay sumcadii dalka iyo dawladnimadeena waa mid aydin horena uga warqabteen aad iyo aadna waanu uga xunnahay, waxaananu wali taagannahay suxufiyiintaa iyo maxaabiista kaleba wixii dulmi ku xidhan in bilaa shuruud lagu sii daayo, taasaana ugu baaqaynaa xukuumada iyo maamulka Somaliland”.
Dhinaca kale, taliyaha xabsiga Mandheera oo isagana ay saxaafaddu xog-wareysatay ayaa yidhi: “Run ahaantii tirada guud ee maxaabiista jeelka ku xidhani waxay gaadhayaan 700 oo qof, inta kiisaska dilka u xidhanina tiradoodu waa dhowr iyo labaatan, maxaabiistan badankooduna waa maxaabiistii laga soo raray jeelka Hargeysa, marka laga reebo maxaabiista dumarka oo iyaga la geeyey jeelka degmada Gabiley iyo maxaabiistii argagixisada u xidhnaa oo iyagana la geeyey jeelka Berbera intoodii kaleba xabsigan Mandheera ayaa loo soo wareejiyey”.

Mar la weydiiyey taliyaha xabsiga Mandheera sida uu u arko deeqdan lacageed ee uu gudoonsiiyay gudoomiyaha xisbiga mucaaridka ah ee KULMIYE, Axmed Siillaanyo iyo duruufaha ka jira xabsiga inta ay baaxad le’egyihiin, wuxuu yidhi “Horta mucaaridka iyo muxaafidka marba mid baa kursiga ku fadhiya, anagana waxaa na saaran waajib wadaninimo oo askaranimo oo ah in aanu ummaddayada u adeegno wixii dhibana aanu u gudbino, cid kastana gaadhsiino dhibaatooyinka maanta na haystana waxaa noogu waaweyn xaga dacwada maxaabiista biyaha ay cabayaan, laydh joogto ah, maxaabiis badan ayaanu haynaa oo xukunadoodu adag yihiin oo dilal u badan, waana mamnuuc in lagu hayo meel madaw iyo jeel madaw, gaar ahaan saqda dhexe markay tahay sharciyan waxa loo baahan yahay in xabsigu helo koronto 6-da galabnimo ilaa 6-da subaxnimo ku siman, ilaa haddana hal matoor ayaanu haynaa, kaasina kuma filna laydhkii loo baahnaa, waxaanu baxaa ilaa dhawr saacadood, baahida xabsigu way iska badan tahay, xitaa waxaa jiri jirey ganacsato maxaabiista ku sadaqadaysan jirtay xoolo loo qalo markay jeelka Hargeysa ku xidhnaayeen, sidaas darteedna waxaanu u soo jeedinaynaa ganacsatada Somaliland wixii ay tari karayaan ee karaankooda ah inay ku soo sadaqaystaan maxaabiista jeelkan Mandheera ku xidhan, dhinaca daawada maxaabiistana baahi weyn ayaa naga haysata”.

Top

Jig-jigga, March 25, 2007 (Haatuf) – Magaalada Jig-jigga ee xarunta Ismaamulka Soomaalida Itoobiya, ayaa shalay lagaga dhawaaqay heshiis laba iyo toban qoddob ka kooban oo lagu soo af-jaray dhexdhexaadintii iyo wada-hadalkii muddada bisha gaadhaysa laga dhex waday labadii beelood ee dirirtu ku dhexmartay degaanka Daroor ee kililka 5aad ee Itoobiya.

Sida uu Haatuf u sheegay Suldaan Maxamed Suldaan Cabdi-Qaadir oo ka mid ah ergada mid ka mid ah labadaa beelood, oo aanu khadka telefoonka kula xidhiidhnay isagoo Jig-jigga jooga, waxaa go’aamada heshiiska lagaga dhawaaqay xaflad shalay lagu qabtay magaalada Jig-jigga, xafladaas oo ay goob-joog ka ahaayeen ergada labada beelood ee heshiiska saxeexay iyo madaxda dawladda Ismaamulka Soomaalida ee kililka 5aad ee Itoobiya oo uu ka mid yahay Madaxweynaha dawladda iyo xubno maamulkiisa ah.

Suldaan Maxamed Suldaan Cabdi-Qaadir, waxa kale oo uu sheegay inay ergada labada beelood iyo madaxda maamulka Soomaalida ee Itoobiya ee arrintan ku jirtay laba maalmood kadib ay tegi doonaan iyagoo wada-socda degaamada Daroor iyo Gaashaamo, halkaasna u gudbin doonaan wixii lagu heshiiyay iyo dhammaystirkooda.
Dhinaca kale, Suldaan Maxamed Suldaan Xirsi-Qani oo aanu isku daynay inaanu la xidhiidhno ayaanay noo suurta-gelin.

Hase yeeshee, go’aamada heshiiska lagu gaadhay oo nuqul ka mid ah Haatuf la soo gaadhsiiyay, ayaa iyagoo faahfaahsan waxay u qornaayeen sidan:

“Kadib markii muddo sannad ku dhow uu socday khilaafka beelaha Gar-xajis, marar kala gedisana Dawladda Degaanka Soomaalidu (DDS) u gashay dedaal farabadan sidii uu u dhammaan lahaa khilaafkaasi, kaas oo ilaa maanta aan ka dhaqan gelin beelahan.
Haddaba maadaama go’aanadii hore ee la qaatay aanay meel-marin, xal-waara oo ay labada beelood si wada jira u gaadheena aanu jirin, ayaa waxa lagama maarmaan noqotay in la helo nabadgelyo waarta si qorshayaasha D.D.S ee ku aadan dhinacyada fidinta maamulka suubban, taabo-gelinta horumarinta dhaqaalaha iyo wax ka qabashada dhibaatooyinka ka jira dhinaca arrimaha bulshada, ayaa waxa dawladdu ka soo saartay go’aamadan si xal waara loo helo.

1. Dhulka= sida ku cad dastuurka dalka, dhulka dawladda leh, maamushana

2. Daroor= waa tuulo ama Qabalee ka tirsan degmada Awaare ee Gobolka Dhagax-Buur, maamul u dhisideeda ama u samaynteeda waxa u xil-saaran DDS.

3. Dhul-daaqsimeedka Ay-qaad= Maadaama oo ay ahayd halkii dhibkii hore ka bilowday, waxa laga mamnuucay dhismo baraago, Haro, Baco-Biyood, Waabab, iwm, waxana loo isticmaali karaa oo keliya dhul-daaqsimeed lawada daaqo.

4. Waxa kale oo la mamnuucay samaynta degaano cusub oo laga sameeyo meel khilaaf ka dhalin karta beelaha walaalaha ah, isla mar ahaantaana waxay dawladdu aqoonsan tahay oo keliya qabaleeyada ama tuulooyinka sida sharciga ah uga jira degmada Awaare.

5. Dagaalkii dhexmaray labada beelood wixii khasaare ahaa ee uu geystay dad iyo duunyaba, waxay dawladdu taageertay soo-jeedintii waxgaradka labada beelood ee ahayd: in aan waxba laysaga sheegan karin, lagana qaato samir iyo nabad.

6. Waxay dawladdu ku jirtaa baadhitaan ay ku raadinayso dadkii abaabulay degaalkan, hadday tahay dhinaca qaab-dhismeedka dawladda ama ashkhaas gabbood ka dhigatay shacabka, waxa la horkeeni sharciga marka baadhidooda la dhamaystiro.

7. Kadib markii ay DDS baadhitaan dheer ku samaysay dhibaatadii dhexmartay labada beelood waxay xaqiijisay in Beesha Habar Yoonis ay masuul ka ahayd dhibaatadaas oo dhan, jebiyeena heshiiskii hore ee la dhigay.

8. Waxay dawladdu si ku-meel-gaadha u joojisay raashinkii gargaarka ahaa ee la geyn jiray dhulka ay deggan yihiin labada beelood, maadaama uu raashinku qayb ka noqday dhibaatadii dhacday, loona adeegsaday hurinta dagaalka.

9. Dawladdu waxay la wareegaysaa isgaadhsiinta sharci-darrada ah ee taalla degaanka ay degaan labada beelood (Gar-xajis), maadaama dawladdu ka war-heshay in Raadiyeyaasha (Fooniyaha) aaggaa yaala loo adeegsaday dagaalkii goobtaa ka dhacay, isla mar ahaantaana uu khatar ku yahay amniga dalka, adeegsan karaana argagixisada caalamiga ah iyo ururada nabad-diidkuba.

10. Odayaasha iyo waxgaradka labada beelood waxa la farayaa ama loo sheegayaa inay kala diraan ciidan-beeleedkooda u urursan colaadda, kana hawl-galaan sidii laysugu keeni lahaa, loona midayn lahaa shacabkii colaadu kala kaxaysay.

11. Go’aamadan beesha jebisa ama ruuxa jebiya waxa laga qaadi doonaa tallaabo waafaqsan sharciga dalka iyo kan degaanka. Waxana loo aqoonsan doonaa dagaal oogayaal nabad-diidda. Waxa kale oo intaa dheer in laga qaadi doono ganaax dhan 300,000 (saddex boqol oo kun oo Birr).

12. Dhammaan dhaqan-gelinta go’aamadan waxa si wada jira u fulin doona Guddi ka kooban labada beelood iyo dawladda.”

Saxeexyada xubnaha ergada labada beelood iyo xubnaha dawladda DDS ee ku saxeexnaa go’aamada heshiiskan, ayaa u dhignaa sidan:

Top

“Cusbitaalada qaaxada qofka kaalmo ka geysta wuxuu helayaa sadaqatu-jaariya oo weligii u soconaysa”

Hargeysa {Haatuf}25 March 2007 fagaaraha qayriyada ee magaalada Hargeysa ayaa shalay lagu qabtay munaasabad lagu xusayey maalinta qaaxada aduunka oo ku beegan 24 March, sidoo kalena waxaa munaasibaddan mid la mid ah lagu qabtay qaar ka mid ah magaalooyinka waaweyn ee gobolada Somaliland.

Munaasabada xuskan ayaa waxa si wada jira u soo qabanqaabiyey wasaarada caafimaadka Somaliland iyo hay’adaha ay xidhiidhka wada shaqayneed leeyihiin ee taageerada ka geysta barnaamijyada wasaarada caafimaadka ee World Vision.
Waxaa kasoo qayb galay munaasibada xuska maalinta qaaxada aduunka madax ka kala socota wasarada Caafimaadka, maamulka Cusbitaalka Qaaxada, Hay’adda World Vision Hargeysa, KJRC, Health and Limited, Xisbiga UCID iyo dad wayne aad u farabadan, iyadoo halkaa laga jeediyey hadalo wacyi galin ah iyo sidii wax looga qaban lahaa dadka u buka xanuunka Qaaxada, iyo sidii looga hortegi lahaa cudurkaas.

Waxa iyana halkaa barnaamij murtiyeed ku saabsan cudurka qaaxada ku soo bandhigay koox dhallinyaro ah taas oo xambaarsanayd wacyi gelin iyo inaan la takaroon qofka uu asiibo cudurkaasi.

Waxaa ugu horayn halkaa ka hadlay Agaasimaha Guud ee Wasaarada Caafimaadka Mr: Anwar isaga oo sheegay sidii bulshada looga wacyi galin lahaa xanuunka Qaaxada iyo dhibaatada ay leedahay isla markana waxa uu xusay oo sheegay in gobolada dalka dhamaan laga hirgeliyey Cusbitalada qaaxada iyo daawaynteedii oo bilaa lacag ah iyadoo buu yidhi uu ka hortagu ka fiican yahay daaweynta. Waxaa isaguna halkaa ka hadlay Wasiir Xigeenka wasaarada Caafimaadka JSL mudane Mahdi Cismaan Buuni isagoo ka waramay dhibaatada u leeyahay Cudurka Qaaxadu iyo sidaynu uga hortagi lahayn.

Wasiir ku xigeenku waxa kale oo uu intaa ku daray “ in ay socoto wacyi galinta iyo cisbitaaladii qaaxada oo ka furan dhamaan gobolada dalka oo dhan dawadiina laga helayo oo lacag la’aan ah, waxa iyaguna halkaa ka hadlay Dr: Ismaaciil Aadan C/laahi madaxa qaaxada JSL, William Kipetu oo ka socday Hay’adda World Vission Xafiiskeeda Hargeysa,Axmed Xasan Madar wakiilka KJRS, Cismaan Maygaag Agaasimaha Cisbitaalka Qaaxada, Siciid Ismaaciil Mux’ed maamulaha Cisbitaalka Qaaxada Hargeysa, Xasan Suldaan Gudoomiyaha gobolka Hargeysa ee UCID.

Iyagoo dhamaantood dadwaynihii halkaa joogay u sheegay in laga hortago Cudurka Qaaxada,isla markaana qofka cudurkaasi qabaa aanu qarsan. waayo waxaad qarsataaba way ku qarsadaan, ka hor-taga ayaana ka fiican daawaynta darisku aanu qarsan.
xuskan maalinta qaaxada aduunka ayaa halku dhega sanadkan waxaa loo qaatay “inta qof qaaxo qabaa jiro, waa inala daris”. Waxa lagu soo gunaanaday munaasabadaas halku dhegyada kala ahaa “dawada qaaxadu waa bilaash “waa laga bogsan karaa qaaxada”
Dhinaca kale, Xuska maalinta Qaaxada ee caalamiga ah, ayaa sidoo kale shalay lagu qabtay cusbataalka qaaxada ee Analena ee magaalada Boorama. Munaasibaddaas waxa ka soo qayb galay madaxda caafimaadka G/Awdal, Gudoomiyaha deegaanka, Xubno ka socda hay’adda Wold Vision iyo dadweyne farabadan.

Sida uu ku soo waramay Haashim Good oo ka tirsan Shabakada Wararka ee Awdal News, Agaasimaha Cusbataalka Qaaxada ee Analena Dr. Maxamed Faarax ayaa wuxuu sheegay in xanuunka qaaxadu yahay ka ugu badan wadamada saxaraha ka hooseeya, isagoo yidhi: “Xanuunka Qaaxadu waa ka ugu badan wadamada Saxaraha ka hooseey, sanadkiina 8 milyan ayaa qaada, maalintiina shan kun, waxaana ugu wacan dhaqaale la'aan, mushkilada xanuunka qaaxada ayaa lagu tilmaamay in ay tahay mushkilad Bulsho, waxaana weeyi in bulshada qabaheeda kala duwan laga wacyi geliyo, weedha sanadkuna waxay ahayd (Qaaxada Meel ka Jirtaa meel walba way ka jirtaa)."

Dr.Maxamed Faarax wuxuu intaas ku daray in cusbataalkoodu daweeyo 250 qof, oo ay 130 qof oo ka mid ahi jiifaan waadhka.

Isu-duwaha Wasaarada Caafimaadka ee G/Awdal Dr. C/raxmaan Jaamac Hadi oo isna halkaas ka hadlay ayaa waxa hadaladiisa ka mid ahaa: “Xanuunkan aan dhaxanta u bixinay, dhibta uu dadkeena ku hayaa way gaaban doontaa, sababta oo ah bulshadeenu way u baraarugtay, qofka hargab ku dhacaa inta uu kuu yimaad ayuu ku leeyahay iga baadh Dhaxan (Qaaxo), Arintaasna waxa suurageliyay markii la arkay in dadku ka bogsan karo, beryihii hore waa la qarsan jiray.”

Duqa Boorama C/raxmaan Shide ayaa isna ku amaanay dhakhaatiirta cusbataalka qaaxada ee Analena sida ay shaqada heeganka ugu yihiin, “Xuskana waxaan ku amaanayaa dhakhaatiirtaasi sida ay shaqadooda uga soo baxeen, Waa in la diiwaan geliyaa bukaanada soo mara dhakhtarka, xaaldahoodana waa in lala socdaa, dadka xanuunka qabana waxaan ku dardaarayaa in ay daawada u qaataan sida dhakhaatiirtu u sheegtay, si ay dhakhso uga bogsadaan.

Zeba Mbuvi oo ka socotay hay’adda World Vision ayaa sheegtay in boodhadhka iyo wacyi gelinaha ay sameeyeen ay ugu talo galeen xuska maalinta qaaxada, “Keliya looma baahna daaweyn balse waa in bulshada laga wacyi geliyaa si looga hortago xanuunkan qaaxada” ayay tidhi Ms. Zeba.

Goobta xuska lagu qabtay waxa lagu soo bandhigay Riwaayad iyo Ciyaaro ka hadlaya xanuunka qaaxada, iyo dhibta ay bulshada ku hayso qaaxadu, iyo weliba in loo baahan yahay in laga hortago cudurka qaaxadda iyo in dadka laga wacyi geliyoba.

Top

Hargeysa, March 25, 2007 (Haatuf) – Madaxweynaha Somaliland Daahir Rayaale Kaahin ayaa shalay soo saaray Xeer Madaxweyne oo uu ku magacaabay Afhayeen cusub oo Madaxtooyada ah, isla markaana ah la taliyaha madaxweyanaha ee dhinaca warbaahinta.
Sida waxa lagu sheegay war-saxafadeed shalay ka soo baxay xafiiska madaxweynaha, waxa loo magacaabay inuu noqdo Afhayeenka Madaxtooyada Somaliland, nin magaciisa la yidhaahdo Siciid Cadaani Mooge, war-saxaafadeedkaasina isagoo dhammaystiran waxa uu u qornaa sidan:

“Madaxweyanaha Jamhuuriyada Somaliland, Daahir Rayaale Kaahin waxa uu soo saaray xeer Madaxweyne No: 0276/032007 oo uu ugu magacaabay Mudane, Siciid Caddaani Mooge inuu ahaado la taliyaha madaxweynaha ee arrimaha warbaahinta iyo Afhayeenka Madaxtooyada Jamhuuriyada Somaliland, iyadoo booskaasi hore u hayey, Marxuum Cabdi idiris Ducaale oo dhawaan geeriyooday”.

Afhayeenkan cusub ee lagu magacaabo Siciid Caddani Mooge, ayaa sida la sheegay inuu hore mar uga soo shaqayn jiray Idaacadda BBC-da laanteeda Af-Soomaaliga.

Top

“Shir-gudoonka Wakiiladu Kalsoonidii Way Na Siiyeen, Madaxweynuhuna Wuxuu yidhi…” Gudoomiyaha Guurtida

Hargeysa, March 25, 2007 (Haatuf) – Madaxweynaha Somaliland, Daahir Rayaale Kaahin ayaa la sheegay inuu ku gacan-saydhay baaqii Golaha Guurtida ee xal-u-helidda khilaafka cirka isku shareeray ee ka dhashay Guddida Doorashooyinka Qaranka, waxayna taasi keentay inay Golaha Guurtidu dib gacmaha uga laabtaan hawl dhexdhexaadin ah oo ay damacsanaayeen in khilaafka lagu soo af-jaro.

Gudoomiyaha Golaha Guurtida Saleebaan Maxamuud Aadan (Saleebaan-gaal), ayaa shalay madasha fadhiga Golaha Guurtida kaga dhawaaqay inay Guurti ahaan dib gacmaha ugala baxeen hawshii dhexdhexaadinta ee khilaafka Komishanka, kadib markii Madaxweyne Rayaale ku adkaystay inuu khilaafka arrinta Komishanka keliya u marayo dariiq sharci, taas darteedna aanu aqbalayn dhexdhexaadin.

Gudoomiyaha Guurtida, Saleebaan Maxamuud Aadan oo ka waramaya sida wax u dhaceen, ayaa wuxuu yidhi: “Bal inta aynaan gelin qaybinta nuqulada xeerarka, waxaan jecelahay inaan idiinka waramo arintii dhex-dhexaadinta khilaafka ee golaha wakiilada iyo madaxweynaha oo ahayd in aan u baahannahay wada shaqayn taam ahi inay golayaasha dhexmarto, hawlaha qarankana aynu sidaa ku wadno, wixii aanu weydiisanay shirgudoonka golaha wakiilada iyo madaxweynahaba wuxuu ahaa intaa waanu dhex-galaynaa, naguna ogaada, kalsoonina na siiya. Shirgudoonka golaha wakiiladu kalsoonidii way na siiyeen, madaxweynuhuna wuxuu yidhi arrintaas waxaan u arkayaa xalkeeda inay sharciyada marto. Waxa kale oo jira waraaqo madaxweynaha iyo shirgudoonku ay is-dhaafsadeen, haba ka horeeyeen dhex-gelidayada eh oo doodihii ka dhex-dhacayey ah, markaa madaxweynuhu wuxuu ku daray waanu isla qaadanay, markaa arintii halkaasi bay joogtaa, anagu mar haddii sharciyadii timi madaxweynuhuna ku adkaystay, halkaas baynu taa dhignay”.

Marka laga yimaado hadalka kooban ee uu Gudoomiyaha Guurtidu ka sheegay Madasha fadhiga golaha, waxa horeba u jiray warar xog-ogaal ah oo ku saabsan mawqifka Madaxweyne Rayaale ee ku waajahan baaqyadii dhexdhexaadinta, taas oo la sheegay inuu Madaxweyne Rayaale bilowgiiba ka booday sheekada odhanaysa waa in khilaafka aloosan lagu dhameeyo wada-hadal iyo waan-waan, wuxuuna Madaxweyne Rayaale taas kaga jawaabay inaanu ku qanacsanayn wax dhexdhexaadin la yidhaahdo, taas dhigeedana uu damacsan yahay inuu Maxkamadda Sare u gudbiyo go’aankii ay golaha Wakiiladu muddada labada sannadood ah xilka ugu cusboonaysiiyeen Komishanka Doorashooyinka Qaranka, kadibna marka ay Maxkamadda Sare go’aankaa u soo buriso uu Madaxweyne Rayaale damacsan yahay inuu golaha wakiilada dib ugu celiyo xubnihii uu komishanka u soo magacaabay ee Golaha Wakiiladu dib ugu soo celiyeen, waxayna warar xog-ogaal ah oo laga soo xigtay dhinaca Madaxtooyadu sheegeen inuu Madaxweyne Rayaale tabaabushe ugu jiro sidii uu xubnahaa uga ansixin lahaa Golaha Wakiilada wax kasta oo ay ku kacayso, una fadhiisin lahaa xafiiska Komishanka.

Gudoomiyaha Guurtida Saleebaan Maxamuud Aadan iyo Madaxweyne Ku-xigeenka Axmed Yuusuf Yaasiin, ayaa labaduba hore ugu baaqay in waan-waan iyo wada-hadal lagu dhameeyo khilaafka cakiran ee ka dhashay Komishanka Doorashooyinka Qaranka, baaqyadaasina waxay ahaayeen kuwa aad loo soo dhaweeyay, hase yeeshee Madaxweyne Rayaale oo xilligaas ay baaqyadaasi soo baxeen safar dibadda ah ku maqnaa ayaan isagu soo dhawayn.

Laakiin Gudoomiyaha Guurtidu baaqaas oo keliya kuma ekaan ee wuxuu markiiba magacaabay guddi golaha Guurtida ah oo ka hawl-gala xal-u-helidda khilaafka taagan, waxayna guddidaasi markii u horeysay la kulmeen Shir-gudoonka Golaha Wakiilada oo ay weydiisteen inay Kalsooni siiyaan, wayna siiyeen. Intaas kadibna waxay sidoo kale u tageen Madaxweyne Rayaale oo ay weydiisteen inuu kalsooni siiyo si ay hawsha dhexdhexaadinta u bilaabeen, taasna Madaxweyne Rayaale ganafka ayuu ku dhuftay.
Ilaa hadda lama hubo inuu Madaxweyne Rayaale qoraal rasmi ah oo ku saabsan daadefaynta go’aankii Golaha Wakiilada u gudbiyay Maxkamadda Sare iyo in kale, waxaase jira warar xog-ogaal ah oo sheegay inay taasi Madaxweyne Rayaale ka go’an tahay, isagoo kalsooni ku qaba inay Maxkamadda Sare markiiba burin doonto go’aankii golaha Wakiilada.

Dhinaca kalena, Shir-gudoonka Golaha Guurtidu waxa uu guddi-hoosaadyada Golaha u qayb-qaybiyay xeerar uga soo gudbay dhinaca Golaha Wakiilada oo ay ka mid yihiin Xeerka Nidaamka Garsoorka Carruurta, Xeerka Diiwaan-gelinta Codbixiyeyaasha, Xeerka Musuq-maasuqa iyo Xeerka hay’adda ka hortaga Masiibooyinka NERAD.

Top

Cali Duul-Duul

Sheekaba sheeay keentaaye, waxa la yidi beri baa nin wuxuu magaalo ka xaday muraayada laysku eego, dabadeed wuxuu la tegay muraayadii meel baadiye ah oo aan laga aqoon muraayada, taas oo ahayd degaankii uu u dhashay ninkaasi. Dabadeedna dadkii ayaa marba qof isku eegay muraayadii, dabeedna wuxuu ku arkay sawirkiisii ama wejigiisii, dabeedna qofba gaarkiisii ayuu uga iibiyey muraayadii, isaga oo ka dhaadhiciyey in qof kasta oo ka dhaadhiciyey in qof kasta uu isagu keligii leeyahay muraayada, maadaama ay sawirkiisa soo saareyso, dabeedna intuu qofkii ugu fara-dambeeyey muraayadii kaga tegay oo intuu lacagtii uu kaga iibiyey beesha muraayada qaatay ayuu iska baxsaday ninkii xariifka ahaa.

Intaas ka dib ayaa waxa dhacday inay beeshii fooda isla gasho oo hubka laysu gurto, iyada oo ruux waliba ku doodayo in laga iibiyey keligii iyo ta kale oo ah in uu qof waliba delo ka dhigto in ay sawirkiisa mooyiye mid kale soo saaraynin, taas oo marka la hor-dhigo qofka ay soo saarto muuqiisa oo khaas ah. Arintaas oo macquul u eeg.
Haddaba, taa waxaan uga jeedaa had iyo gooraale waxaan arkaa ama caado inoo noqotay khilaaf dhexmara golayaasha qaraka ama dhexmara saxaafada iyo xukuumada ama dhexmara qaybaha kala gedisan ee bulshada, taas oo qolo waliba sheeganayso in uu qodob dastuuriya ku taagan yahay, murankaas oo ah mid aan xal laga gaadhin weligii. Haddaba yaabaye dastuurkeenu ma sidii muraayadii beesha madaxa isu gelisaa, miyaanu meel ku af go’in.

Nimanyahow meselo yablahoo
Maara baan nacaye
Markastaba wixii dooga waa
Inaad macnaysaaye
Kala maage madaxtooyo iyo
Mudaneyaashiiye
Mid waliba mid uu damacsan yahay
Mool inuu galo’e
Waxaa laysla wada maagan yahay
Mawjad iyo daade
Muraadadii la kala doonayaa
Layska maanacaye
Waxa laysu miilaynayaa
Mur iyo deebaaqe
Mid waliba wuxuu miqayaa
Mine uu dhigo’e
Ha yeeshee midkii lala helaa
La makalayaye
Mab’da kale ma yaal iyo waxaan
Marin ku sheegaye
Masaariifta iyo shilimadaa
Laysku mirayaaye
Miisaaniyad qariban baa ina diley
Mihindiskeediiye
Maxaa laysla meel-dhigay ma jiro
Muran xal keenaaye
Mid kalena hadaan sheego
Waa inaan macneeyaaye
Madow iyo cadaan aadamaha
Midab kastaad raacdo
Miidhyaha waxay u qadershaan
Si aanad moogayne
Meleteriga kuma leexdo iyo
Meyjar janaraale
Madaxweyne iyo kii ku xigay
Kuma malehdaane
Waxyaalahay mar hore kala qaateen
Kama maroorshaane
Musuqmaasuq baa layga
Qorey kuma madixaane
Mar waa layga caayiyo
Malaha mooskii buu gelaye
Macluumaadka ay soo helaan
Way ku mahadshaane
Maandhaha riyaaloo u aada
Kooxay maangado’e
Wax mandheera laysugu diraa
Meesha maba oole
Bal sidaad u maarayn adaa
Doontay miinada’e
Qurba-jooga maqanow macnaan
Kuu mijilayaaye
Maqaalada qorteen baan arkoo
Malaha miisaane
Macaarif is-jecel iyo ragaan
Meel fog kala aadin
Oo makhaayad qudha wada leh
Baa dhinac ma jeertaane
Mucaarid iyo way siman yihiin
Duul muxaafidiye
Maqaal qudhay ka soo wada gurteen
Miri lacageede
Masaariifna way wada cunaan
Waana loo marage
Maskaxdayda may gelin waxaa
Qolo uu maydhaane
Maxaa laysla meel dhigay ma jiro
Muran xal keenaaye
Mid kalena hadaan sheego waa
Inaan macneeyaaye
Intii aan wasiir lagu melmelin
Ama la maydhaamin
Aan gudaha masuul looga dhigin
Meel saran qoraye
Magaciisa guud baan qabay
Macalin xeel dheere
Cirro inuu maqaar-saar yahaan
Miinka ku cadayne
Makhribkiyo habeenkuu gudaa
Sida mas ciideede
Markuu soo noqdana weli ma maqal
Meeris uu tolaye
Mudadii xilkaba loo igmaday
Moraha ma caanayne
Mukhaabaraad wixii aan ahayn
Wayska maanacaye
Maadadii la baray baa ahayd
Muujin haw socone
Ma maroor dal lala doonayaa
Maanso iga toosin
Maxaa laysla meel dhigay ma jiro
Muran xal keenaaye
Mid kalena hadaan sheego waa
Inaan macneeyaaye
Yar murqanyayaa iyo hadana
Malaa awaalyaaba
Muska jiidhyayaa iyo hadana
Mooska jebiyaaba
Hir uu muqayaa iyo hadana wax
Isyar moodsiiyaaba
Maayarkii burcaa meel ka dhacay
Madashii weynayde
Laas-qorey wuxuu kula matakhay
Midaan ku toosnayne
Maxaa laysla meel dhigay ma jiro
Muran xal keenaaye
Mid waliba martabad wuu
Rabaa miiganoo sara’e
Mansabkiyo kursiguu waa waxaan
Cidi ka maarmayne
Waa muraayad layska arkoo
Oo mooro loo dayo’e
Miskiinimo in lagu raadiyaa
Waa macduunimo’e
Rabiyow adigu noo miciin
Maalig baa tahaye.

Top

Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Dubbe: Hoyaalay hooyaalay hooyaalay hooyee…… Ba’da gabayga anigoo yar baan……
Doolaal: Waar waxba maad yarayne adigoo yarba lama sheegine, Ma inagoon qaniinin baad inagu qaylisay durba? Ahaaa! Wallee waan loo tag helin. Adeerow iska qayil oo gunuuska naga daa gabayna garan mayside.

Dubbe: “Nimankaan bursiimada Libaax badh iyo waax siiye. Booskii yimaaddaba kuwii aan ugu bushaareeye. Hadduunbay Budhkiyo ii sitaan baalcaddow Warane.” Ayuu yidhi Gacmadheere. Nimankiinii aan lahaa dalka ha hoggaamiyaan ayuum baabay taladoodi noqotay xintan, xadhig, xoogsasho iyo xagxagasho xeer. Hadduumbaabay hanjabaad iyo tolla’ayay ka bixi waayeen. Anigaa Ilbixi waayay ee yaanan cidna eersan.
Doolaal: Waar maxaad la calaacalaysa? Yaa se budhka kuu sita ee aad sheegaysaa?
Dubbe: Waa runtaaye nin weyni inuu wixii la gudboon yeelo mooyee calaacal looga wanaagsane. Ma kor baan u qaaday? Isma lahayne.

Doolaal: Oo haddaa ma hoos baad u dhigtay? Inaad dhaqaaqayso oo faraha iskula hadlayso waan garanayay.
Dubbe: Dhaqaaqaa? Muxuu iska hadlay. Waar dadkaba anaa u dambeeyey ninyow. Mar haddii aad maqasho siyaaradii Sheekh Isaxaaq ayaa halkan lagu dhigay iyo deegaan hebel iyo beel heblaayo ayaa siyaaro dhigtay oo ay soo dhaafto siyaarada Sheekhu KU-Xigeenka iyo Aar Guruxeed, arrintu waa “Awoowow shar naga hay.” Waxaan ka yaabayaa in xisbiyadiiba laysla jiidho.
Doolaal: Ma haddaad qabyaaladna u boodday? Intaad dimiquraadiyad iyo wax ku meeraysanaysana waad dhaantay sidane.
Dubbe: “Nin cunaha la qabtay ama x….r ama dh…..s” baa la yidhi. Oo maanaa qabyaalad ku booday mise Madaxweynahaa yidhi Sool iyo Sanaagna way maqan yihiin Awdalna waan la fuqayaa haddii aniga layla hadlo. Ma anigaa keenay mise Madaxweynahaa yidhi haddii aad wax iga sheegtaan waa qabyaalad reerkayaga loo jeedo. Ma anaa keenay mise Madaxweynaha ku yidhi, sida la sheegay, Xildhibaanada Awdal qabyaalad iigu codeeya. Ma anigaa keenay mise Madaxweynaha yidhi “ha karaama seegina habaar laygu kari waaye.” (Ina X. Daahir halkaa wuxuu odhan lahaa. “ Heey, Habaarku waxba iga qaadimaayee, inniguumbaa is daaliyay uune.” Gabay xume.) maanigaa keenay mise Madaxweynahaa yidhi dekeddiina waxaad doonaysaan kama soo dejin kartaan oo shirkad ajnebi ah bay u xidhantay . Ma anigaa keenay mise Madaxweynaha lagu eedaynayo inuu sidii maxaysatada qolal yar ka iibsado bacadlaha oo dukaano ka dhigo. Ma anigaa keenay mise Madaxweynaha mawaadiniinta shaqada aqoontooda ku hela iska hor taaga qaar ay is xigaanna UNDP Nairobi ka wasdeeya.
Waar wadada cab waaryaa. Anigu inaan xisbiyada ahay waad ogtay oo aan leeyahay dimuquraadiyadda ha la dhawro oo ha la raaco. Dadka walaalnimadooda yaan la xumayn oo ha la wada tashado sidii caadada inoo ahayd.
Doolaal: Waar talana garan maysid ee ma Madaxweynaha ayaad maxaysato ku sheegaysaa?
Dubbe: Oo maanaa ku sheegay sawkii Abshir (darawalkii Xaafaddu) warbaahinta ka sheegay. Anigu, lagu eedeeyay baan idhi dee. Haddaanay jirin ma jidho uun ha yidhaahdo dee.
Doolaal: Waar dadkan yaa madax u noqon jiray? Waxaan ceeb iyo aflagaaddo ahayn laga faa’iidi maayo.
Dubbe: Oo yaa la soo khasbay? Idinkaaba ka dhiishaa dhaansaday oo weliba kibir la dhibi shaxanayee. Horta la yaab ma lihidin. Umaddani wax lagu kibro way tahay.
Doolaal: Xaasha anagu maanaan kibrin ee waataa albaabadaydu cid walba u furan yihiin ee waxa la doono nalagu samaynayo ee aanaan juuq u odhanayn. Samir weyninaa ma dhul baannu nahay?
Dubbe: Waar meeshan aad tidhaahdo waan galaa ee Madaxtooyada sow nin maanta iigama sheekayn. Adna ma waxaasaad ku qabtaa? “waar raggu go.” buu yidhi ninkii jiray
Doolaal: Maxaa lagugu yidhi ee aan been ahayn? Maxaa lagu qabaa? Waaba xundhurta dalka, waa xabagta isu keen haysa eh.
Dubbe: Waar anagu xayraan aan iska ahaannee, gumaysi baabaanaan qabin iyo nin hurdadiisa uun la sugayo. Oo khuurada hoosta ma ka maqashaan?
Nin meesha kabuhu kaga madheen sidaada ayaa iiga sheekeeyay. Meeshaa labada inan ee xoghaynta Odayga ayuumbuu ammaanay. Nimankaasi waa madax buu yidhi.
Wuxuu yidhi maalin qudha ayaan daaqadda yar ee lays tubo sawirkeeda ku siinayaa wax ka badan ka bixi mayside. Wuxuu yidhi:
“nin baan raacay. Markaannu galnay daartii ee gaadhigii dhigannay ayuu yidhi “waar maanta Madaxweynihii la heli maayo.” Maxaad ku garatay, miyaad faallisay? baan idhi. “ mayee,gaadhigii Cali Xoor-Xoor, Maareeyaha Dekedda ayaa jooga. ayuu yidhi.”
Haaaaa. Waan gartay.Waar haaye haaye. Yacnii fii fuluus fii xisaab baad leeday? baan idhi. Maxaynu yeelnaa shaydaan wax la yeelye? baan raaciyay.
“Yeelkadeedee aan ku soo quusannee inna wad.” Ayuu yidhi. Daaqadii xoghaynta oo sideedii laga buuxo ayaanu is taagnay. “odaygii ma la hayaa?” Baanu nidhi. “Weli.” Baa sangaabta naloo taabtay. “iska yar suga laakiin.” Ayaa naloogu wafeeyey.
Bullaale, Xoghayaha Guud ee UDUB oo ka tuuraya oo yar xiiqsan oo aad garanayso in wax ku si yihiin ayaa isa soo taagay. “Waa xisbigiiye, Odaygii ma la hayaa?” ayuu yidhi. “mayee maanta soo degi maayo.” Ayaa loogu jawaabay. “Waar inaadeerow qoladii saxaafadda ayaa iga laalaaddee. U sheeg dee.” Ayuu si hiinraag ku jiro u yidhi. “Maxaa jiray?” baa la weydiiyay. Intaanu jawaabin ayuu Xuseen Cali Xirsi Afhayeenkii UDUB oo la socday ka boobay oo Yidhi. “Shir saxaafadeed baannu qabannay oo Kulmiye ayaannu maraqooda cabnay. Waxay yihiin baanu u sheegnay. Caawa daawo caawa.” Ayuu yidhi isagoo dhoollo caddaynaya oo in lala qoslo rajaynaya.
“Illaa gabay baan u raaciyay ee gabaygana dhegeysta caawa.” Ayuu Bullaale yidhi. “yar suga haddaa. Haddii kale Cawil sii mara ama Cabdiraxman Ducaale (Guddoomiyaha Bangiga Dhexe)” ayuu ka daba keenay.
“Waar labadaa nin heli maynee,oo dabadoodaba lama gaadho eh, Digaaleba (xisaabiyaha Madaxtooyada) noogu sheega ama Daahirow adiguba na khaaraji.” Ayuu si walaac ku jiro u yidhi. “Bal yar fadhiista qolkaa shishe.” Ayaa lagu dejiyay.
Dhawr Suldaan oo cimaamado cas cas oo bakooradahii laga guray oo haybaddii ka kala yara dhimantay ayaa isa soo taagay. “Daahirow waanakan.” Buu mid ka mid ahi yidhi.
“waan idin arkaa Suldaan laakiin waxba idiinma hayo.” Ayuu si ixtiraam ku jiro u yidhi.
“dee meesha waannu ku jactadnay oo iminka wiig baanu soo noqnoqnaynay baylah badanna waanu lahayn ee bal u sheeg dee. Xataa idin qaabili maayo ha na yidhaahdo. Iyaba waa sed eh.” Ayay ku cawdeen. (waannu ka naxnay. Waar nimanku miyaanay reero dhan madax u ahayn waa maxay gunnimadani baanu nidhi)
“anigu maxaan sameeyaa. Gaadhsiiyay farriintiiye. Iskaga taga dee markalaydin soo noqone.” Ayuu ku soo celiyay.
“Dee iminka waqtigii oo dhan haatan naga lunye bal halkaasaanu ku yar sugi ee u sheeg adeer.”ayay yidhaahdeen. “Waar Hudheelkiibaa naloo haystaa dheh.” Ayuu mid kale u raaciayay.
“wasaalaamu calaykum Xaaji. Ilaahay mahaddi Xaaji Cabdi” Xaji Cabdi Waraabe oo isa soo taagay Ayaa salaam lagu boobay. U dhaqaaq dhanka daaqadda. “Daahir. Uxxxmm. Haa adeer.” Ayuu u yidhi Xaajigu si kooban. “Xaaji waa nabade. Adigu fiidka marka cagtu go’do kaalay buu ku yidhi. Kollayba hawl buu kuu lahaa adiga.” Ayuu Daahir ugu jawaabay Xaajiga. “Gaadhi ma kuu soo dirnaa Caawa?” ayuu u raaciyay. “maya ee inankaa i soo qaadi ee dan uga baxa adeer. Markaan cishaha iska soo rido ayuumbaan iman adeer. Haa” Ayuu yidhi isagoo sii tukubaya.
“Waar Daahir. Shirkii berri ee Golaha Wasiirada ma u haysaa ajandahii?” ayuu nin Wasiir ahi weydiiyay xoghaynta.
“Maya.Illaa iminka ma hayno wax ajande ah. Baag (W.Ku-xigeenka Beeraha) ayaa lahaa waxbaan keenayaa eh haddaanu keenin. Bal halkaa ka sii eeg.” Ayuu ugu jawaabay.
“Dee iminka saddex wiigba ajande ma jirin. Malaa kanna waa la mid.” Ayuu iskula sii hadlay intuu dhaqaaqay. (waar ma dalkan baa bilaa ajande noqon kara. Ayaannu is weydiinay. Subxaan Allaah)
“Waar Daahir. Inaadeer Burco ayaan u bixi lahaa oo shidaal yar baanu ka doonayay eh. Waxaanu ahayn qoladii wasiirrada ahaa ee uu yidhi xaggaa u baxa iyo arrintii yarayd ee dhulkii Airportka Burco ee laysku haystay. Ma arki karnaa iminka?” ayuu yidhi wasiir kale oo rabay inuu “hawl qaran” soo qabto.
“Waxba iiguma kiin ballamin aniga. Berrito u kaalaya maanta lama helayo eh” ayuu isagoo waraaqo ku foorara ku yidhi wasiirkii. “Dee inaadeer saddex casho ayaannu dib u dhacnay meeshana arrintu wallaahi aad bay u cakirantay baa la yidhi. Waa gurmad xaalkayagu.” Ayuu dhawaaq dheer ku yidhi. (Hadday sidaasi gurmadkiinna tahay caadigiinuna waa sidee tolow)
Intaanu jawaabin ayuu wasiir kale oo ka tuurayaa isa soo taagay. Cod kii ka dheer buu ka dul laliyay oo yidhi. “Waar Daahir. Agaasimihii dhintay maalintii dhawayd ayuu yidhi odaygu waxoogaa yar baan xaaskiisii siinayaaye, runtii marxuumku isagaaba nagu lahaa oo Habeen-Dhax ( Travel allowance) is gaadhay buu lahaaye. Ma kuu dhiibay?” “maya waxba aniga iima sheegin. Laakiin waan kuugu sheegi berri.” Ayuu ugu jawaabay.(waar ninku ma dukaan buu meesha ku haysta? Kii waliba ma kuu dhiibay ayuumbuu leeyahay e.)
“Waar waa odayaashii. Waar bal warrama.” Waxa nagu yidhi nin ka mid aha dhawr xildhibaan oo UDUB ah oo isa soo taagay. Salaantii baanu u celinay. Daaqaddii sida Xajar AL Aswadka Xaramka sanka la wada saari jiray bay sanka saareen. Su’aashii caadiga ahayd bay ku bilaabeen “Daahirow. Odaygii ma lahayaa?” bay yidhaadeen. “Maya maanta.” Ayuu deggenaan ku yidhi. “Waar bal soo dhowow.” Ayuu mid yidhi. “dee ninkii Cawil ma hayno. Waxaanu ahayn qoladii gurigan Odaygu ku jiri jiray markuu KU-Xigeenka ahaa fadhiista. Dhawr mooshinna way socdaan. Ballankii horena Cawil ma fulin oo maalintii la codeeyay baa noogu dambaysay. Addis Ababa ayuu qabtay baa naalagu yidhi. Xeerkii hore markii la gudbiyay ee aanu codaynanyna sidaasaanu ku weynay Cawil. Dee bal markaa wax badan baa isku murugsane. Odayga u sheeg. Oo farriin nooga soo qaad dee.” Ayuu si xidhiidh ah isu daba dhigay. “Xildhibaanadii way ku sugayaan dhe dee.” Ayuu mid kale raaciyay. “Waar u sheeg in qaad badan laynagu leeyahay dee.” Ayuu mid saddexaad yidhi.
“Arrinkiinna wuu og yahay. Salaasada ayaynu halkan ku kulmaynaa fadhi ayuu idin yidhi.” Ayuu laabta ugu qaboojiyay. “ Dee haaye tii horena wuu nagaga baxay oo qolo caddaan ah oo weftiya baa ii joogta buu yidhi. Dee waqti ma jiro dheh. Hawshuna waa badantay.”
“Rag baa lays hayaa dhe dee.” Ayuu mid afraad ku tiraabay intuu gacanta oo farahu is haystaan kala baxsanyihii inankii ku fiiqay sidii gujo.
“Waar inna wadiya warku waa dhan yahay eh, hadalka laguma tunto eh.” Ayuu mid kale yidhi intuu hor dhaqaaqay kooxdii.
(waar waxba haw hanjabina maxkamaddaba wuu tegiye. Sawkan Oomane u jooga. Wallaahi inuu idinka maarmi. Baanu hoosta ka nidhi)
Laba dhinac isu waraysanaya ayuu hadalkoodii nagu soo duulay. “waar lix bilood waraaq yar oo C/raxman Ducaale uu iigu qoray baan weli ka laalaadaa oo la sii socdaa oo aan la soo socdaa uun.” Ayuu ka kale ku leeyahay. “waa maxay waraaqdu?” ayuu su’aalay. “Gaadhiga ayaa iga taayirro beelay ee afar taayir ii iibi baan ku idhi. Warqadaasuu iigu qoray Bangiga. Eeg. Waa Octobertii hore. Iminka March baa dhamaatay. Weligaa waxaasoo kale miyaad aragtay?” ayuu si yaab ku dheehanyay u weydiiyay….
“Waar waa “ilaa daaradda” ee iska aamu ninyow. Ma keligaa baad moodaysaa” Waar Laandta (Somaliland) oo dhan baa waraaq yar oo miidhan guntiga ku sidata.” Ayuu si hiifa u yidhi. “qaar baa siday u siteen iminka wax ku qoranba la arkayn.” Ayuu raaciyay
Doolaal: Waar naga jooji haddaba sheeko dhanaanta. Bes. Shuushshshshs.
Dubbe: Waar shush ha na odhane ilayn carruur ma nihin oo namaad dhaline. Waxaan la yaabay meesha miyaan sidan moodayay. Salaadiinta jabtay ee is gumaysay, odayaasha indhuhu gudheen, ragga madaxda ah ee yaayul xumada la taagan. Meeshuna meel biyo laga cabbana ma leh, maqaaxina ma leh. Oon baa kugu dilaya ayaa lagu leeyay.
Dee sideeduu ninkani u kibray oo wax kale isu qaatay. markay ummadda oo dhammi baryo uun la hoos taagan tahay. Oo haddaa ninyow waxan Faysal Cali Waraabe yidhaahdo uun “waa layga aqbalay oo arji baanu u dhiibnay oo nalaga aqbalay, oo ciidanka dhis baanu nidhi oo nalaga aqbalay oo….” muxuu dadkan meesha ku madhay ugu sheegi waayay halkuu wax mariyay? Ninbaa berigii Ingiriisku joogay sigaar koontarabaan ah oo uu awr ku sidday oo Hargeysa ku soo waday lagu qabtay halkaa Masallaha. Markii askartii joojisay ayuu kor isula hadlay oo yidhi “Waar Ciidagale halkay soo marin jireen?” iminka waar Faysal; weydiiya halkuu wax mariyo isagaa buugga aqbalaadda loo furay oo wax laga aqbalaaye.
Waa innoo Toddobaadka dambe haddii Eebbe idmo.
A. Geeljire

Top