Haatuf News

Paris, November 27, 2007 (Haatuf) – “Geeska Afrika waa gobolka ay marwalba xaalado cakirani ka jiraan. Xaaladda Somalia waa mid gebi ka laalaada, heshiiskii nabadda ee Itoobiya iyo Ereteriya todoba sannadood horteed kala saxeexdeena waxa laga cabsi qabaa inay colaad hor lihi ka abuuranto. Kacdoono ayaa ka jira gobolka Somalida ee Itoobiya oo ah wadanka ugu muhiimsan ee geeskuna ciidamadiisa kalama bixi karo Somalia, iyada oo aanay bedelin ciidamo ka socda Midawga Afrika amaba Qaramada Midoobay, oo taageera dawladda ku meel gaadhka ah ee Somalia, inkasta oo la aqoonsan yahay. Daneeyayaal kale oo gobolka ah iyo caalamka kale ah mashquulkooduna wuxuu dabka ku sii shidayaa xaaladda taagan. Arrimahaasi dartood, Wasiirka Arrimaha Debada ee Itoobiya Seyum Mesfin oo booqasho ku jooga Paris ayaa ugu haboon in laga waraysto, waraysigaasina wuxuu u dhacay sidan”. Sidaa waxa waraysi dheer oo dhinacyo badan leh ku bilawday Robert Wiren oo ka tirsan Wargeyska LES NOUVELLES D'ADDIS oo ka soo baxa dalka Faransiiska oo waraysi dheer oo dhinacyo badan leh la yeelatay Wasiirka Arrimaha Debada ee Itoobiya Mr. Seyum Mesfin.

Waraysigani waxa uu Mesfin kaga hadlay arrimo badan oo ay ka mid yihiin xaaladda guud ee Geeska Colaada u dhaxaysa dalkiisa iyo Ereteriya, ciidamada Itoobiyaanka ah ee ku sugan Somalia, waqtiga uu dalkiisu kala baxayo, dhibaatooyinka haatan ka taagan dalka Itoobiya, mucaaradka dalkiisa, Somaliland iyo sida ay dawladiisu u aragto marka ay noqoto xagga aqoonsiga iyo siyaasadda iyo jabhadda ku kacsan dawladda Itoobiya ee ONLF.

Hase yeeshee Waraysigan oo ahaa mid aad u dheer oo aanu cadadyadayada dambe idiinku soo gudbin doono, waxa aanu maanta idiinku soo gudbin doonaa mid ka mid ah su’aalaha la xidhiidha Somaliland ee la weydiiyay Wasiirka Arrimaha Debada ee Itoobiya, waxaanay u dhacday sidan:-

S: Dhibaatadu waxa weeyaan inay beesha caalamku isku dayday inay dawlad xagga sare laga keenay soo dhisto, laakiin waxa jirta fikrad kale oo ah meel iskeed u dhisan. Taasi waxay tahay in la dhiiri geliyo maamulada jira, sida Somaliland iyo Puntland, Bay iyo Bakool. Dhibaatadu waxa weeye in Qaramada Midoobay ay marwalba ilaaliso riyo ah midnimada Somalia, taasi oo aan ahayn wax haatan jira. Dhibaatada kalena waxa weeye Itoobiya waxa ay safiir u dirsatay Muqdisho, halkaasi oo ay dawladeedu la daala-dhacayso inay xukunto dhulkeeda, laakiin Hargeysa kuma laha Safiir, halkaasi oo ah meel nabad ah 12-kii sannadood ee ina dhaafay. Markaa miyaan la odhan karin waxa la dhiiri geliyaa kuwo aan jirin, halkii laga dhiiri gelin lahaa kuwa nabada samaystay?

J: Aan tilmaamo tan. Waad saxsan tahay, Somaliland waxay ahayd jasiirad nabdoon tobankii sannadood ee u dambeeyay. Beesha caalamkuna halkii ay ka aqbali lahayd siyaasadeeda dabnaha ayay ka xidhatay, waxaanay ku jirtaa xaalad ah eeg oo sug Hargeysa iyo Somaliland. Waxaanay isku dayaysay inay gacan siiso kuwa Somalia burburinaya ee dagaal oogayaasha ah. Laakiin taasi macnaheedu maaha in aanay beesha caalamka arkin amaba aanay si kale ugu lug lahayn oo aanay isku dayaynin inay Soomaalida ku dhiiri geliyaan inay iyagu xalistaan dhibaatooyinkooda. Iyaga ayaa ka masuula run ahaantii inay bedelaan xaaladda haatan ee uu dalkoodu ku sugan yahay. Waxa aad sheegtay inay beesha caalamku dawlad dusha kaga keentay Somalia, halka ay taasi ka soo horjeedkeeda ka tahay. Labadii sanadood iyo badhkii u dambeeyay ay qaybaha kala duwan ee Soomaalida, culimaa’udiinka, hogaamiyayaasha dhaqanka, aqoonyahanada, ururada bulshada, oo ay ku jiraan in badan oo ka mid ah dagaal oogayaashu waxay u dhaqaaqeen inay wada hadal iskugu yimaadaan, waxaanay Soomaalidu samaysatay dastuur ku meel gaadhka ah, kaasi oo lagu soo dhisay dawlad, baarlamaana lagu dhisay. Tani waa isbedel. Ta labaad waxa dhacay intii lagu jiray xagaagii, waxa la qaban qaabiyay shirweyne socday 45 maalmood, oo ay iskugu yimaadeen in ka badan 2000 oo qof ayaa haddana Muqdisho iskugu yimid, kuwaasi oo ka kala yimid dalka gudihiisa iyo debadiisa, waxa ay soo jeediyeen talooyin badan, kuwaasi oo aan iyagana la dhayalsan karin. Waxaana talooyinkaasi oo wax ku ool ahaa loo gudbiyay baarlamaanka, kuwaasi oo iyaguna ansixiyay, waxaana haatan loo soo gudbiyay dawladda sidii ay u dhaqan gelin lahayd. Waxa kaleoo haatan tegay Ra’iisal Wasaare Geedi, waxaananu rumaysanahay in haatan la isku diyaarinayo dawlad cusub sidii loo soo dhisi lahaa, dhismaha nabaduna wuu sii socon doonaa.

Su’aasha Somaliland, waan kugu raacsanahay in gebi ahaanba la dayacay, inkasta oo ay dadkan (reer Somaliland) isku dayayeen inay dhisaan gobolkooda. Waa inay helaan taageero. Laakiin qaddiyadda Somaliland iyo Somalia inteeda kaleba waxa xaqiiqo ah in ay Soomaalida laftoodu tahay cid xalin karta dhibaataddan. Qofna ma horjoogsan karo waxa ay dadka reer Somaliland doonayaan. Wax walibana waxay ku xidhan yihiin wada hadal, xalka Somaliland-na waxa loo fasiran karaa inuu ku xidhan yahay Somalia inteeda kale. Qaddiyadda Somaliland-na laguma xalin karo xoog iyo qalalaase toona. Waa inay wada hadal la galaan oo ay waajahaan su’aasha meesha taala inay dib ula midoobaan Somalia. Waan kugu raacsanahay in aanay Somalia markale dib u midoobayn sidii ay awal ahayd”.

La soco qaybo kale oo uu Wasiirku kaga hadlayo arrimo kale oo ku saabsan Somaliland iyo Somalia, Ereteriya, ONLF iyo waxyaabo kale.

Diyaarad Ah Nooca Ciidamada Oo Aan La Garanayn Oo Habeen Hore Waaberigii Ka Degtay Magaalada Berbera

Berbera, November 27, 2007(Haatuf) – Diyaarad ah nooca ciidamada ayaa habeen hore waaberigii ka degtay garoonka diyaaradaha ee magaalada Berbera, halkaas oo la sheegay in ay ku rogtay alaab aan nooceeda la aqoonsan oo kortoon ku jirtay.

Diyaaradan ayaa waxay garoonka soo fadhiisatay xili lagu jiray gelinkii dembe ee habeenimada, wakhtigaasi oo aanay garoonka ku sugnayn cid ka mid ah shaqaalihii madaarka, waxaase keliya goobtaas ku sugnaa sida ay wararka sheegeen saraakiil ka socotay hay’ada sirdoonka qaranka, kuwaas oo ka markoodii horena ka soo kicitay dhinaca magaalada Hargeysa, isla markaana alaabtaasi isla goobtii kula wareegay, iyaga oo u soo qaatay dhinaca Hargeysa, soona saaray gaadhi xamuul ah oo noociisu yahay Dyna ama shaamboo-xayraana.

Diyaaradaasi ayaa sida ay sheegeen dad goob-joogayaali waxay garoonka Berbera shalay ka kacday 8:00 subaxnimo, isla markaana waxay dadkaasi xaqiijiyeen in diyaaradaasi ahayd mid ciidan, balse aanay garanayn cida lahayd ama halka ay ka timid, iyada oo aan alaabta ay sidayna cid aqoonsatay jirin ama baadhayba. Waxa kale ay dadkaasi sheegeen in diyaaradani dhowr jeer oo hore ay xiliyadaasi dambe ee aanay madaarka cidi joogin soo fadhiisatay, isla markaana qalab aan la aqoonsan ku dejiyeen.

Wali ma jirto cid sheegtay oo ka tirsan dhinaca xukuumada shixnada ay siday diyaaradaasi iyo hay’ada loo keenayba, balse waxay dadku isweydiinayaan ujeedada ay diyaaradan uga soo degi weyday Madaarka magaalada Hargeysa oo muddooyinkan dambe isagu shaqeeya, kadib markii laydh loo soo sameeyey, goor habeenimo ahna shaqeeyay oo ay isticmaalaan diyaaradaha shirkadaha dalku leeyihiin.

Tacsi

Yusuf Cabdi Gaboobe, Jamaal Cabdi Gaboobe, Axmad Cabdillahi Jire iyo Maxammad Cabdillahi waxay tacsi u dirayaan ehelkii iyo qaraabadi Marxuum Siciid Oomaar Rooble oo ku geriyooday magaalada London. Waxaanay ilaahay ka baryayaan inuu marxuumka jannadi ka waraabiyo; ehelkii iyo qarabadiina samir iyo iimaan.

Inna Lillah Wa-Inna Ilayhi Raajicuun.

Ciidanka Amniga Boorama Iyo Maamulka Waxbarashada Oo U Hawl-galay Qab-qabashada Dabley Tacshirad Huwisay Dugsi Lagu Muransanaa Gacan Ku Hayntiisa

Boorama, November 27, 2007 (Haatuf) -- Maamulka Waxbarashada iyo ciidanka amniga ee ka hawlgala Boorama ayaa ku guuleystay inay debciyaan xiisad ka dhalatay gacan ku haynta dugsi ka mid ah dugsiyada ku yaalla degaanka Boorama, halkaas oo shalay kooxo hubaysani tacshiirad ku rideen kulan lagula kala wareegayey dugsigaasi maamulkiisa.

Sida uu ku soo waramay weriyaha Haatuf ee gobolka Awdal, Maxamed Cumar Sheekh, murankan oo ka dhashay cidda masuulka ka noqon doonta maamulka iyo ilaalinta dugsigaasi oo ku yaalla degaanka Hayayaabo ee galbeedka Boorama, ayaa dabley hubaysani rasaas ku rideen maamulka waxbarashada iyo dad kale oo ku sugnaa dugsigaasi kaddib markii ay ka biyo diideen cidda masuulka ka noqon doonta dugsigaasi.

Sid ay shalay weriyaha u sheegeen guddoomiyaha waxbarashada Gobolka Awdal Daahir Maxamuud Xaddi iyo taliyaha saldhigga Booliska Boorama, Muuse C/laahi Hanfi, ciidanka iyo maamulka iyo waxbarashada oo is wata ayaa aakhirataankii ku guuleystay inay soo qabqabtan dableydaasi oo la sheegay inay ahaayeen saddex qof isla markaana laga qaaday qoryihii ay wateen kaddibna la xidhay.

Maamulka iyo taliska saldhigga ayaa waxa kale oo ay sheegeen in dhacdadani oo ahayd mid ashkhaas u hiilinayey gabadh laga guursaday aanay cidi wax ku noqon murankii dugsigaasina halkaasi ku dhammaaday kaddib markii ay xallinta khilaafkiisa ka qaybqaateen Maamulka Gobolka Awdal, kan degmada Boorama iyo madaxdhaqameedyo kale oo degaankaasi.

Dhinaca kale waxa shalay Boorama Booqasho hawleed ku yimi wefdi ka socday Hay'adda Save The Children ee dalka Denmark oo ay horkacaysay haweenay ka tirsan guddiga fulinta ee hay'addaasi. Guddoomiyaha waxbrashada gobolka Awdal, Daahir Maxamuud Xaddi ayaa weriyaha Haatuf u sheegay in ujeedada booqashada wefdigani tahay mid xaqiiqo raadis ah isla markaana hay'addaasi ku hubsanaysay sida ay u hirgaleen mashaariicdii dhinaca waxbarashada ee ay gacanta ka geysteen.

Top

Kumaanyaal Neef Oo Adhi Ah Oo Ka Gudbay Soohdinta Djibouti Iyo Somaliland Lana Filayo Inay Kuwa Kale Ka Gudbaan Kaddib Markii Laga Qaaatay Cashuuro

“Waxan Djibouti Ku Haysanaa Qiime Gaadhaya 46 Doolar Neefkiiba" Mid Ka Mid Ah Dilaaliinta Adhiga

Boorama, November 27, 2007 (Haatuf) – Kumanyaal neef oo adhi ah ayaa shalay ilaa habeen hore ka gudbay soohdinta Somaliland la leedahaay dalka Djibouti kaddib markii halkaasi ay muddo ku xanibeen ciidamada qaranka ee ka hawlgala jiidda xeebaha Galbeedka.

Sida ay sheegeen qaar ka mid ah dilaaliinta adhiga oo sheegtay haatan inay ku sugan yihiin maxjarka ama sayladda xoolaha lagu kala iibsado ee Djibouti gudaheeda ayaa dhinaca kale waxay muujiyeen sida ay shirkadda adhiga ka ganacsata ee Somaliland u xanibtay suuqii xoolaha, isla markaana ay shaqo la'aani ugu dhacday dad badan oo reer Somaliland ah.

Sida uu ku soo waramay weriyaha Haatuf ee gobolka Awdal, Maxamed Cumar Sheekh, nin ka mid ah Raggaasi, oo ka gaabsaday in la magacaabo, ayaa isagoo weriyaha Haatuf u waramaya yidhi; “Waxa xalay [habeen hore] ilaa maanta [shalay] soohdinta Somaliland la leedahay dalka Djibouti ka soo gudbay in ka badan 13 kun oo neef oo adhi ah, adhigaas oo ka kala yimi Soomaaliya, Somaliland, Itoobiya iyo meelo kaleba, kaas oo ah adhigii lagu kala iibsan jiray Harta Sheekha, ee Berbera ka dhoofi jiray. Adhigaasi iyo aniguba naftayada ayaanu uga soo cararay Berbera, halkan [Djibouti] ayaan ka shaqaynaa isla adhigii aanu Berbera kaga shaqayn jiray. Adhyaha ilaa xalay soo galay waxa ciidanku ka qaateen lacag cashuur ah oo dawladda iyo ciidankuba isku bahaysteen oo ah afar Doolar neefkiiba. Hase yeeshee adhiga maanta ilaa berrito ka soo galaya dalkeena ayaa tiradiisu gadhaysaa ilaa 20 kun oo neef, waxana isla maantaba lagu kordhiyey cashuurtii afarta Doolar ahayd ee aanu shalay bixinay oo la yidhi shan doolar bixiya, taas oo loo macneeyey in halka doolar ee lagu daray la siinayo ciidanka qab qabtay adhiga, ee na ciqaabay inta kalena la siinayo dawladda dadkeedii iyo xoolaheediiba laga soo duubay dalkii aanu u dhalanay. Ilaahay wuu nooga hiiliyey cashuurtaasi iyo qiimahaasi Berbera oo maanta neefkiiba waxa naloo joogaa 46 doolar, halkii Berbera uu ka ahaa 36 doolar, oo aan daba joogno dad ajnebi ah si aanu noloshii aanu Berbera ku haysanay. Adhiga Somaliland ee laga keenay halkani waa kii Harta Sheekh lagu kala iibsan jiray, waxana muuqata in guud ahaanba xoolihii Soomaalidu halkan isugu yimaaddeen, macal adhigan la sheegayo in Berbera shirkadda Carbeed ka soo rarato."

Ardaydii Ka Baxday Kulliyada Sharciga Ee U Horeysay Oo Ku Biirtay Ururka Qareenada Ee SOLA

Hargeysa, November 27, 2007 (Haatuf) – Dufcadii 1-aad ee dhamaysatay Kulliyadda Sharciga ee Jaamacada Hargeysa, ayaa shalay ku biirtay ururka qareenada Somaliland ee SOLA.

Waxaana sidaa lagaga dhawaaqay xaflad balaadhan oo shalay ka dhacday Hotel Imperial ee magaalada Hargeysa, xafladaas oo ay ka soo qayb-galeen sharci-yaqaano ka socda guddida fulinta ee SOLA ardayda dufcadii ugu horeysay ee ka baxday kulliyada sharciga, macalimiinta iyo masuuliyiinta kulliyada sharciga ee Jaamacada Hargeysa, gudoomiyaha guddida shuruucda golaha wakiilada, wakiilo ka socday axsaabta qaranka iyo marti sharaf kale.

Munaasibadan waxa hadalo ka hadlay sharci-yaqaano, kuwaas oo hadaladooda ku sheegay in baahida sharci ee dalka ka jirta uu midawgani wax ka tari karo, isla markaana sharciyaqaanada ku biirey ururka SOLA ay xoojin iyo wax ka bedel ku keeni doonaan ururka, taas oo horseedi doonta in la helo urur sharciyaqaan oo daboola ama ka talo bixiya muranada sharci iyo daldaloolooyinka sharciga.

Ku-simaha guddoomiyaha ururka SOLA C/raxmaan Ibraahim Caalin (Ilka-case) oo ugu horeyn halkaas hadal ka jeediyey ayaa u mahad-naqay ka soo qayb-gelayaashii, isla markaana waxa uu sheegay inuu aad ugu faraxsan yahay midowga ururka SOLA iyo garyaqaanada dufcadii u horeysay ee ka baxda kulliyada sharciga ee jaamacada Hargeysa, kuwaas oo tiradooda ku sheegay 19 arday, waxaanu k/simaha gudoomiyuhu intaas ku daray in ururka kale ee qareenada ee la yidhaahdo Gargaar aanu ahayn mid iyaga ka fog, ayna dhici doonto maalin ay isku yimaadaan oo ay midoobaan.

Mar k/simaha gudoomiyuhu ka hadlayay waxqabadka ururka SOLA waxa uu sheegay in xubnihii ugu badnaa ka mid ahaayeen guddidii dib u eegista shuruucda dalka, guddidaas oo uu sheegay inay abuureen hay’ada UNDP iyo wasaarada caddaaladu, sidoo kale waxa ururku si mutadawacnimo ah uga hawl-galay muwaadiniin badan oo jeelasha rumaan ugu jirey.

Waxa kale oo isna halkaas ka hadlay xoghayaha guud ee ururka SOLA Maxamed-Siciid, waxaanu sheegay inuu ku faraxsan yahay midowgan, kaas oo uu xusay inuu isagu qof ahaan muddo badan ka shaqaynayay, isla markaana uu isku dayay inay midoobaan ururada qareenada Somaliland, midowgan maantuna wuxuu ii yahay buu yidhi farxad weyn. Waxa kale oo uu sheegay xoghayuhu inuu ku rajo weyn yahay in xubnaha ururka SOLA ay shirweyne isugu yimaadaan, si buu yidhi xubnahan cusub ee ururka ku soo biirey ay hogaanka ururka uga mid noqdaan.

M/siciid waxa uu ka warbixiyey kaalinta qareeno ahaan iyo ka urur ahaan ee ku aadan inay dalka ka qaataan, isagoo hoosta ka xariiqay in qareenka doorkiisu aanu ahayn oo kaliya qareenimo ama qof kasta difaaco,, balse waxaa uu tilmaamay inay tahay door ka qaataan arin sharci kasta oo dalka ah, sida muranada sharci, toosinta iyo talo ka bixin arimaha sharc, iyada oo buu yidhi ay hay’ad kasta dawli ama aan ahayn shirkadaha ganacsiba ay u baahan yihiin cid dhinaca sharciga ka caawisa samayntiisa iyo talo ka bixintiisaba.

Waxa isna halkaas ka hadlay Xuseen Axmed Caydiid oo ku hadlayay qareenada ku biirey ururka SOLA ee ka mid ahaa dufcadii 1-aad ee kulliyada sharciga Jaamacada Hargeysa ka soo baxday, waxaanu mahad-naq balaadhan u jeediyey masuuliyiinta iyo xubnaha ururka SOLA, sida ay ugu soo dhoweeyeen ururka inay ku soo biiraan, isla markaana amaanay tacabka ay si geliyeen ururka ee ay uga dhigeen meel lagu soo hiran karo.

Waxa kale oo isna halkaas ka hadlay Qar. Aadan Cilmi, Qar. Jaamac Shabeel, Md. C/raxmaan Dheere oo ah guddoomiyaha gudida shuruucda wakiilada, Prof. Aadan X. Cali oo ka socday kulliyada sharciga ee Jaamacada Hargeysa.

Ugu dambayntiina waxaa xafladaas soo xidhay maayar xigeenka caasimada Maxamed C/laahi Uurcade, oo isna ka mid ahaa qareenada ku biirey ururka SOLA.

Deeq Qalab Waxbarasho Ah Oo Loo Qaybiyey Qaar Ka Mid Ah Dugsiyada Degaanka Boorama

Boorama, November 27, 2007 (Haatuf) – Mid ka mid ah ururada waddaniga ee ka hawlgala degaanka Boorama ayaa deeq buugaag iyo qalab waxbarasho isugu jira u qaybiyey dugsi hoose oo ku yaalla tuulada Jirjir oo qiyaastii 15km Boorama ka xigta dhinaca Galbeed.

Sida uu ku soo waramay weriyaha Haatuf ee gobolka Awdal, Maxamed Cumar Sheekh, dugsigan oo ay ku jiraan in ka badan 135 arday, ayaa waxa deeqdan gaadhsiiyey urur samafal oo loo yaqaan Ururka Horumarinta Jirjir.

Munaasabad deeqdan lagu siinayey ardayda dugsigaasi oo ay ka soo qaybgaleen maamulka dugsigaasi iyo maamulayaasha ururka, xubno ka socday wasaaradda waxbarashada, madaxdhaqameedyo iyo marti-sharaf kale ayaa waxa ka hadlay Cheif Caaqil Cabdilaahi Diiriye Samatar.

Caaqilku waxa uu ardayda iyo macallimiintaba u sheegay in deeqdan qalabka waxbarasho ah loogu talogalay sidii ubadkeenna beeraha iyo xoolaha ku eega degaankani waxbarasho u heli lahayeen sidaa darteedna loo baahan yahay inay qalabkaasi ka faa’iideystaan.

Xoghaya Ururka Deeqda bixiyey oo la yidhaahdo Cabdi Cismaan Dhegoweyne, ayaa sheegay in Deeqdan oo ah tii ugu horreysay ee ardaydani hesho ay tahay mid la doonayo in ardayda lagu dhiirrigelinayo inay wax bartaan maadaama meeshu ay tahay baadiyena, ay dhinaca kale xoolahooda ka raacdaan ama beeraha ka qotaan.
Maamulaha dugsigaasi oo isagu warbixin ku saabsan dugsigaasi halkaa ka jeediyey ayaa waxa uu ururka Horumarinta Jirjir uga mahadceliyey deeqda qalabkaasi, waxana uu uga mahadceliyey oo kale mushaharka ay siiyaan saddex macallin oo dugsigaasi wax ka dhigta, halka dawladduna ay hal macallin siiso mushaharka, sidaa darteedna waxa uu wasaaradda waxbarashada ee gobolka ka codsaday inay kordhiyaan taageerada dugsiga ee dhinaca macallimiinta, isla markana dugsiga lagu daro dugsiyada gobolka ka dhisan ee ardayda lagu quudiyo inta lagu jiro waxbarashada.

“Goormuu Weriyihii Noqday Cadow Hubaysan Oo Soo Weeraray Wadanka, Maxayse Tahay Baahida Keentay Xeerkan Saxaafada Ee Cusub”
Gudoomiyaha SNM, Muj. Xasan Ciise Jaamac

Hargeysa, November 27, 2007(Haatuf) – Gudooomiyaha Ururka SNM Mujaahid Xasan Ciise Jaamac ayaa wax aad loola yaabo ku tilmaamay xeerka cusub ee ay xukuumadda Rayaale dhawaan u ansixisay in lagu dhaqo saxaafadda madaxa banaan ee Somaliland, isla markaana ay u gudbisay golaha Wakiilada, waxaanu sheegay in xeerkani uu yahay mid gebi-ahaantiiba lagu cabudhinayo xoriyada iyo madax banaanida saxaafadda dalka ee dastuurku jideeyay gaar ahaan wargeysyada madaxa banaan ee dalka oo u xusay in awoodii oo dhan uu gacanta u gelinayo wasiirada warfaafinta iyo maaliyadda.

Muj. Xasan Ciise wuxuu sidaas ku sheegay war-saxaafadeed uu shalay ka soo saaray Hargeysa, waxaanu Mujaahidku xusay in aanu suxufigu u baahnayn xeer lagu dul buuxiyo, balse keliya ay saxaafaddu u baahan tahay nidaamin.

Mujaahid Xasan Ciise waxa uu hoosta ka xariiqay oo isweydiiyay maxay tahay baahida keentay in xeer cusub loo samaysto saxaafadda, qoraalka gudoomiyaha SNM waxa uu isaga oo dhammaystiran u qornaa:

“Nin Gunti Waxa La Moodaa inuu wax qarsanayo, dawlad gunti xuna hadalkeedaba daa’.
Waa Maxay Baahida keentay xeerka saxaafadda ee cusub?
Xeerka saxaafadda ee cusub ee ay xukuumadani daabacday laga heli maayo qodob odhanaya saxaafadda ayaan cabudhinayaa. Laga heli maayo saxaafadda madaxabanaan ayaan tirtirayaa. Laga heli maayo tifaftirayaasha iyo weriyayaasha aan ii guul wadayn ayaan xabsiga u taxaabayaa. Sababta oo ah xeer laga helaaba ma jiro adduunka. Bil cakis dawladaha adduunka ugu xun ayaa sharciga u qorani uu aad u qurux badanyahay.

Su’aashu markaas ma aha sharcigani si wada fool xun ma u qoranyahay.? Su’aashu waxa weeye xukuumadan aynu arkaynaa sidee ayay u isticmaali kartaa xeerkan.? Sharcigani ma bixinayaa fursado ay xukuumadan oo kale u fasiran karto inuu u banaynayo talaabooyin liddi ku ah madaxbanaanida saxaafadda Somaliland? Jawaabtu waa HAA!.

Xeerka saxaafadda ee cusubi, waxa uu awood aan caadi ahayn siinayaa wasiirka warfaafinta. Guud ahaan wargeyska aanu fasax siinin soo bixi maayo, saxafiga aanu kaadhka suxufinimada u ogolaanina ma shaqayn karo.

Xeerkani waxa kale oo uu awood la yaab leh siinaynaa wasiirka maaliyadda oo kormeer ku yeelanaya maamul hoosaadka wargeysyada. Waxa ah wax lala yaabo in xeerkani odhanayo weriyaha wadaniga ahi ruqsad ha u qaato inuu u kala safro wadanka uu u dhashay gudihiisa. Weriyihii ma waxa uu noqday cadow hubaysan oo soo weeraray wadanka? Qofka shisheeyaha ah ee VISA-ha dalxiiska ah ku yimaada dalka ayaa sharci u leh inuu sida uu doono u mushaaxo wadanka.

Xukuumadan yaa u sheegay in saxaafaddu xagga sharciga ay kala mid tahay hawlaha kale ee xalaasha ah ee wadanka ka socda.? Weriyuhuna uma baahna xeer cusub oo lagu dul buuxiyo, mar haddii uu isna sharciga ula mid yahay muwaadin kasta oo kale. Waxa keliya ee ay saxaafadu u baahantahay waa nidaamin, Sida nidaamka oo la sii hagaajiyo looga baahanyahay meelo kale oo badan, mar haddii aynu nahay wadan soo koraya. Taasina waxa ay in badan ku timaadaa dawladda oo ku dhiirisa cidda hawsha ku gudo jirta inay samaystaan nidaam ay dadka iyo dalkaba ugu sii adeegaan.”

Top

Xukuumadda Somaliland Oo Mar Kale Ku Celisay In Aan Dalka Lagu Soo Geli Karin Baasaboorka Imbagaati

Hargeysa, November 27, 2007 (Haatuf) – Xukuumada Somaliland ayaa mar kale ku celisay in aan madaarada dalka iyo dekedaha dalkaba lagu soo geli karin baasaboorka iyo waraaqaha socdaalka ee dawladda Imbagaati, isla markaana cidii ku timaada dib looga celinayo dalka.

Sidaana waxa lagu sheegay qoraal war-saxaafadeed oo uu shalay warbaahinta u qaybiyey Agaasimaha Guud ee Wasaarada Duulista Hawada iyo Gaadiidka Cirka Cabdi Cali Obsiiye.

Qoraalka warsaxaafadeedkaasi agaasimuhu soo saaray oo daba socday hadal dhowaan ay xukuumada Imbagaati ka soo yeedhay oo odhanayay in dadweynaha Somaliya ay ku dhoofi karaan oo kariya waraaqaha iyo baasaboorka dawlada Imbagaati kali ah ama ay xajka ku taki karaan, balse waxa warsaxaafadeedka wasaarada duulistu shalay soo saartay qoraalkiisa oo dhamaystirani u qornaa sidan:

“Waxaa loo sheegayaa dadweynaha reer Somaliland iyo adduunweynahaba in madaarada iyo dekedaha Somaliland lagaga dhoofi karo passport-ka Somaliland ama Passport-kii hore ee cagaarnaa ee Somaliya oo kaliya, Somaliland guddo iyo dibadba lama ogola in lagu yimaado madaarka iyo dekedo.

Somaliland passport-ka iyo waraaqaha lagu dhoofo ee Imbagaati waa ka mamnuuc, sidaas darteed cidii ku timaada dalka waa lagu celinayaa”.

Wasiirka Waxbarashada Oo Soo Saaray Amar Uu Ku Joojinayo Aasaaska Jaamacado Cusub

Hargeysa, November 27, 2007 (Haatuf) – Wasiirka Waxbarashada Somaliland Xasan X. Maxamuud Warsame ayaa soo saaray amar qoraal ah oo nuxurkiisu yahay in wakhtigan xaadirka ah aan la ogolayn aasaasida Jaamacado Cusub oo dalka laga aasaaso, isaga oo taas wasiirku sabab uga dhigay in Jaamacadaha maanta dalka ka jiraa dabooli karaan baahida hadda jirta ee Jaamacadeed.

Sidaana waxa uu wasiirku ku sheegay qoraal uu shalay ka soo saaray magaalada Hargeysa, waxaanu wasiirku qoraalkiisa ku xusay in aan la ogolayn aasaasida jaamacado cusub ilaa dib loo qiimeeyo baahida waxbarashada sare ee dalka, lana hirgeliyo guddidii tacliinta sare, sidaas darteed waxa uu muwaadiniinta ku talo jirta aasaas jaamacado cusub u soo jeediyey inay hantidooda ku maal-geliyaan dugsiyo farsamo iyo kuwo xirfadeed oo baahi balaadhan loo qabo.
Qoraalka wasiirku na soo gaadhsiiyeyna waxa uu isaga oo dhamaystiran u qornaa sidan:
“Dib-U-Eegida Aasaasida Jaamacadaha:
Wasaaradda Waxbarashadu waxay mahad iyo bogaadin u soo jeedinaysaa muwaadiniinta reer Somaliland ee doonaya in ay jaamacado ka aasaasaan dalka, taas oo ka turjumaysa dareenkooda wadaninimo, isxilqaan dheerad ah. Hase yeeshee waxa dhamaan dadka soo codsaday in ay jaamacado aasaasaan iyo kuwa ku talo jira la ogeysiinayaa in aan waqtigan xaadirka ah loo ogolayn aasaasida jaamacado cusub ilaa dib loo qiimeeyo baahida dalka dhinaca waxbarashada sare, lana hirgeliyo (Commission for Higher AEducation).

Waxa kale oo aan ku kalsoonahay in ay jaamacadaha maanta jiraa dabooli karaan baahida hadda jirta.

Dhinaca kale, waxaan muwaadiniintan u soo jeedinaynaa hantida ay jaamacado ku samayn lahaayeen in ay ku maal-geliyaan dugsiyo farsamo iyo kuwo xirfadeed, kuwaas oo baahi balaadhan oo ka badan kuwa jaamacadaha loo qabo.
Mar-labaad waxaan idiin soo jeedinaynaa mahad iyo bogaadin balaadhan”.

Top

Wakiilada Oo Gudda Galay Dooda Xeerka Miisaaniyada Ee Ay Curiyeen

Hargeysa, November 27, 2007 (Haatuf) – Golaha Wakiilada Somaliland ayaa fadhigoodii shalay ku guda galay dooda xeerka miisaaniyada qaranka oo ay guddida dhaqaalaha golaha wakiiladu soo sameeyeen, kadibna ay golaha horkeeneen nuqulka xeerkaasi miisaaniyada todobaadkii hore, fadhigii doraadna ay gudidu warbixinta xeerkaasi golaha ka soo jeediyeen.

Fadhigan shalay oo uu gudoominayay guddoomiyaha golaha wakiilada Md. C/raxmaan Cirro ayaa waxa madasha fadhigaas doodaha xeerka miisaaniyada qaranka ka qayb-galay mudanayaal kooban, kuwaas oo doodahooda si guud ugu abaarayay 38-ka qodob ee xeerkaasi ka kooban yahay, iyagoo inta badan doodahooda iskaga aragti ahaa xeerkan ay guddida dhaqaaluhu soo curisay inuu yahay mid baahi weyn looga qabay habka diyaarinta iyo odoroska miisaaniyada qaranka.

Ugu horeyn Md. Maxamuud Axmed Obsiiye oo isagu doodiisa halkaas ka dhiibtay ayaa ku doday “Runtii xeerkan miisaaniyada qaranka ee ay guddida dhaqaaluhu soo curiyey waa mid baahi weyn loogu qabay soo diyaarinta miisaaniyada, waxaanan soo jeedin lahaa in golaha wakiiladu yeesho xafiis gaar u ah samaynta arimaha miisaaniyada qaranka, isla markaana xeerkii xadaynta mushaharka goleyaasha qarankana si dhakhso ah loo soo dhamaystiro, sidaas darteed waxaan soo jeedin lahaa in xeerkan miisaaniyada goluhu ansixiyo”.

Md. Bashiir Sh. Xuseen Tukaale ayaa isaguna ku dooday “Xeerkan miisaaniyadu waa mid uu qaranku u baahnaa, waxaanse soo jeedin lahaa in xeerka lagu cadeeyo in kaydka dhaqaale ee qaranka u yaalaa uu miisaaniyad kasta ka muuqdo, si loo ogaado kaydka xisaabeed ee qaranka u yaala, hadyadaha gaarka ah ee masuuliyiinta dawlada lagu gudoonsiiyo dalalka dibada ahna waa in xeerka lagu soo daro qaabkii lagu ogaan lahaa hay’adaha gaarka loo siiyo”.
Ugu dambeyntii waxa isaguna halkaas doodiisa ka dhiibtay Md. Maxamed Xuseen X. Ciise, waxaanu ku dooday in xeerkan miisaaniyada baahi weyn loo qabay, sidaas darteedna goluhu ansixiyo sharciyadiisa.

Top

ODHAAHDA AKHRISTAH: Dawlad Mas’uul Ah Oo Dadka Matasha

Qore: Ahmed Arwo

(RESPONSIBLE AND REPRESENTATIVE GOVERNMENT) QORMADII KOWAAD

Taariikhda aadmiga iyo hab nolaleedka loogu baahday maamul dawladeed, waxuu soo maray qarniyo badan oo xoog loogu taliyo, dhaca iyo dilkuna yahay dhabada loo maro xukun ummadeed. Waxa talada si xooga ula wareegi jiray ninka ugu cududa weyn, oo noqda mid aan ogolaan cid awoodiisa la qaybsata. Waxa uu dadkiisa ka dhigi jiray addoon, aqbal keen ah. Maskaxda keliya ee talisaana waxay ahaan jirtay tiisa.

Waxa Illaahay soo diray rasuullo iyo nebiyo bulshada bara hab maamul wanaaga iyo in loo baahan yahay bulsho ku dhaqanta cadaaladda, maskaxdu taliso oo cududa la xakameeyo, iyagoo sharciga Eebbe soo bandhiga oo sax iyo qalad kala saara. Waxayna ay Illaahay ka keeneen inaan xaqu lumen, cidda gardarro iyo fal xumo la timaada, haddaan ifka lagaga jarin in xisaabta aakhiro dambeyso. Waana amuur wax badan ka yaraysay dulmigii taagnaa. Waxaana la aaminsan yahay in cabsida Illaahay iyo xisaabta aakhiro dambiyo badan baajisay ilaa maantana ay tahay tiirka ugu weyn ee xakameeya awood sheegadka aadmiga oo ay hagto islaweyni, kibir iyo shaydaan-addeec.

Inta badan aadmigu ma raacin dariiqa toosan, Waxayna noqdeen dar shaydaan iyo kibir xaqa ka indho-saabo. Waxaana marwalba meel walba ka unkamay dagaal oogayaal midiidin ka dhiga shacbigooda, oo maal iyo moodba badheedh u xalaashada. Waxa bilaabmay nidaamka dagaal oogaha oo xoogaysatay deedna isu rogay boqortooyooyin hab dhaqankoodu ka fogeyn kii dagaal oogaha.

Halgankii taariikhda aadmiga oo dhabadaas holaca iyo dulmigu jiifo soo martay, waxa in badan samo-talisku sameeyey kacdoon ay ku doonayaan samatabixin iyo hab nolaleed nabad iyo cadaalad dhalin kara. Waxa leysku raacsan yahay in kolka laga yimaaddo nebiyadii Illaahay soo diray, in dawladdii islaamka ee Khulafada afarta ah ee Abuubakar ugu horreeyey, ay tahay dawladdii ugu horreysay ee muujisay mas’uuliyadda iyo inay horseedo danaha guud ee dadweynaha. Waxa hore u jirtay in maamul magaalooyin ka tirsan Giriigii hore iyo Romankii ay xiliyada qaar hab sifahaas oo kale lihi ka dhashay, ma se ay noqon mid dal dhami ka hirgalay.

Waxa bilaabantay fikradda ah in la helo dawlad mas’uul ah oo dadka matasha. Haddaan mataal gaaban u soo qaadano nidaamkii uu Abuubakar unkay, waxa aan cidi ka murmeen inuu noqday Hogaamiye dawladeed, kii ugu horreeyey ee mushar go,an loo sarjaro, iyadoo taasi ayna ka badnayn mid u dhiganta oon dhaafsanayn nolasha danyartu ku nooshahay. Lacagta dawladda waxaan mushaharkiisa ahayn gacantiisa ma soo gelin. Sidoo kale ayey raaceen khulafadii ka dambeysay.

Dhinaca shuurada amba la tashiga oo ah sifaha ah dawlad dadka matasha, waxa xiligaas jiray nidaamka dhaxaltooyada ee boqorada, haddaba Rasuulkeena Maxamed SCWS, ma marin tubtaas, ee waxuu uga tegay in si wado tashi ah ay asxaabtiisu ku doortaan cidda hoggaanka islaamka qabanaysa. Dareenka Abuubakar ee mas’uuliyadda, waxa laga dheehan karaa qudbadda taariikhiga ah ee uu akhriyey, kolkii xilka loo dhiibay. Taas oo noqotay middii ugu horreysay ee nin madaxi dadkiisa u muujiyo in xilka ay iyagu u dhiibeen, iyaga u hayo, iyaguna ka qaadi karaan.
Aan si kooban u soo qaadano qudbadii Abuubakar Al-sadiiq Illaahay raali ha ka noqdee, waxuu yidhi:

“Dadweynow idinka ayaa i doortay oo Madaxdiina iga dhigay, inkasta oo aanaan ka fiicnayn mid qudha oo idinka mid ah. Haddaan wanaag sameeyo i taageera, haddaan qaldamo i toosiya.
I maqla, runtu waa daacadnimo, beentuna waa daacad-darro.
Dhankeyga ka idiinku itaalka yar ayaa ugu itaal roon, ilaa inta aan xaqiisa siinaayo. Kan idiinku xoogga badan, dhankeyga ayaa ugu itaal yar ilaa inta aan ka qadaayo xaqa cid kale leedahay.
Haddii laga leexdo addeeca iyo tubta Eebbe, waxaa Illaahay innagu soo dejin doonaa dhib iyo fool xumo. Haddii dadku noqdo qaar xumaan falga caadaysta, waxa innagu soo degi doonta dhib iyo masiibooyin aan laga waaqsan.
I addeeca oo i maqla inta aan addeecaayo oon hayo tubta Illaahay iyo Rasuulkiisa. Haddaan taas ka leexdo I diida oo waxaad xor u tihiin inaydaan i maqlin ina addeecin …”

Bal akhristow u fiirso dareenka mas’uuliyadeed ee Abuubakar, bal ku dul naso miisaanka uu siinaayo tixgelinta dadweynha uu matalaayo, bal qiimeeya sida kibir iyo faan uga madhan yahay, bal dhugo culayska uu siiyey caddaaladda oo uu hiil ugu noqday cid kasta oo itaal yar, bal fiiri sida cid kasta oo awood sheegatay uu u itaal tiray si uu xaq darrada uga joojiyo, ee aanu cidna uga habran xaqqa. Bal cabir ereyga runta ee uu ku mataaneeyey cadaaladda, iyo beenta oo uu ku sidkay cadaalad-darada. Bal qadari sida uu isagu xidhay wanaag falka iyo adeeca madaxda, iyo sida uu u bayaamiyey inaan qalad iyo wax ka baxsan shareecada lagu raacin.Waa qudbad ninka mas’uuliyad ummadeed u tafaxaytaa wax ku qaadan karo.

Maqaalkan oo hordhac u ah taxane aan ku eegi doono dariiqa dheer ee hab dawladeedka lagu tilmaamo mid mas’uul ah oo dadka matala (Responsible and Representative Government), waxa si dul xaadis ah aan ugu soo mari doona habkan casriga ah iyo dimuquraadiyada, anigoo miisaan gaar ah siin doona dalkan Ingiriiska oo barlamaankiisa lagu naaneyso Hooyada Barlamaanada. Mawduucan oo aad u ballaadhan oo mug weyn, waxaan u soo bandhigi doonaa hab fudud oo ku habboon inay bulsho weyntu fahmi karto, si waxtarkeedu u baaho, oo aynaan ku koobnaan aqoonyahanka iyo indheergaradka, kama se tagana inay u faa’iideyso aqoonyahanka aan fursad u helin dhugashada mawduucan. Waxayna fure u noqon kartaa siyaasiinta xilalka kale duwan haya, iyo inta laabta ka jecel.

Waa inoo maalin kale iyo hulasho fikradeed, Insha Allah.
Ahmed Arwo, Cardiff, U.K

Maxay Ku Wada Socdaan Rayaale Iyo Xaabsade?

Qore: Xildhibaan Cabdiraxman Yuusuf Cartan

Muuqaalka Laascaanood Ee Sanadkii 2002
Waxa Laascaanood ka dhisan maamulka Somaliland oo heer gobol iyo degmo, waxa dhisan ciiidan bilays iyo ciidan Qaran oo ku gaashaaman baabuurta teknikada oo ay ku qoran tahay astaanta ciidanka qaranka Somaliland, waxa xafiisyada dawladda oo dhan ka babanaya calanka Somaliland . Dhinaca bari ee magaalada waxa ku sugnaa booliska puntland ee loo yaqaan daraawiishta oo ka koobnaa odayaal hawlgab u badan oo ahaan jiray booliskii Soomaaliya oo aan wax agab dawladeed haysan oo deganaa guri laba qol ka kooban.

Waxa kale oo sanadkaas ka oognaa Laascaanood isku dhac halis ah oo faraha ka baxayey oo ka dhexeeyey beelaha Fiqi-shini iyo Reer Cilmi iyo beelaha Jaamac Siyaad iyo Naalaye Axmed.
Hargeysa: 2dii September 2002
Markay taariikhdu ahayd 2/9/2002, waxa Hargeysa ka gurmaday si ay u bakhtiiyaan dagaalada sokeeyey ee faraha ka sii baxayey rag tiradoodu gaadhayso 70 kana kooban salaadiin, xubno golaha guurtida ah, siyaasiyiin (u badnaa mucaaridka), aqoonyahan iyo culimaau’diin ka soo jeeda dhammaan beelaha reer Somaliland (aan reer Sool ku jirin). Kadib markii Ilaah ku guuleeyey daminta fidnadii, waxay akhyaartaasi bilaabeen sidii ay si kama danbays ah reer Sool ugu soo dabbaali lahaayeen xayndaabka Somaliland , ugana qaybqaadan lahaayeen doorashooyinka golayaalsha deegaanka oo ku muddaysnaa 15kii Diisambar 2002, iyo Madaxtooyada oo ahayd 14kii Abriil 2003.
Markii ay akhyaartaasi joogeen Laascaanood in ka badan 78 habeen (2 bilood iyo 18 cisho) ayaa Madaxweyne Rayaale amar ku bixiyey inay odayaalshu si deg deg ah u soo afjaraan hawlaha ay Laascaanood u joogaan. Isagoo amaray inay si toos ah u yimmaaddaan madaxtooyada si ay Madaxweynaha u wada afuraan (waxay ahayd Ramadaan).
Laascaanood 19 November 2002
Inkastoo ay odayaalsha fajiciso ku noqotay amarka madaxweynaha ee aan sababysnayn ee ay Laascaanood kaga soo baxayaan, amarkaas waa ay jiibeen xubnihii guurtida iyo salaadiinta badankoodii. Taasi waxay keentay in arooryadii 19kii bilsha Nofembar oo maalin Ramadaan ah inuu weftigii suluxa ahaa ka kolonyaysto Laascaanood si ay isla maalintaas ula afuraan Madaxweynaha.

Hargeysa 23kii November 2002
Rag badani waxay filayeen inay Laascaanood dib ugu noqdaan si ay u soo dhammaystiraan hawlshii qiimaha lahayd ee ay halkaas ka bilaabeen. Haseyeelshee, waxa soo baxay warar sheegayey in wefti wasiiro ka koobani ay odayaalsha Laascaanood u daba-marayaan, markii odayaalshu arrintaas maqleen ayay madaxweynaha wax ka weydiiyeen, wuxu odayaalshii u sheegay in aan arrintaas waxba ka jirin.

Waxase cid walba af-kala-qaad ku noqotay, markii ay ka soo wareegtay afar cisho intii odayaalshu ka sokeeyeen Laascaanood oo ku beegan 23/11/2001, inuu Hargeysa ka ambabaxo wefti wasiiro ka kooban oo uu hoggaaminayo Cabdillahi Dareewal ayna ka tirsan yihiin Liibaan Ducaale Casayr, Saleebaan Cali Koore, Xasan Cabdi Khayre, Axmed Bootaan Daaniye. Weftigaasi dareen ayuu ku dhaliyey reer Sool iyo dadka kaleba. Taasi waxay keentay in markii ay Wasiiradaasi gaadheen meel u dhow tuulada Adhi-caddeeye ay weerartay maleeshiyo halkaas deganayd. Halkaas waxa ku dhintay nin deegaankaas ka soo jeeday. Arrintaasi weftigii wasiirada khalkhal ayay gelisay taasoo keentay in wasiiradii Sool u dhalshay ay Laascaanood ku galeen si qardo-jeex ah, kuwii kalena ay dib ugu soo noqdeen magaalada Caynaba halkaas oo ay ku xanibnaayeen muddo shan maalmood ah. Waxa weftiga lagu cadaadiyey in qiimo kasta ha ku kacdee ay Laascaanood hore ugu maraan.

Markii ay Laascaanood isugu tageen, warbixintii ugu horraysay ee wasiiradu Rayaale siyeen waxay ahayd, “dadka iskaa daayo xitaa xoolaha ayaa Somaliland taabacsan”.
Taasi waxay keentay in saqdii dhexe, maalin Jimace taariikhduna tahay 6/12/2002, ay Hargeysa ka boqoolaan wefti balaadhan oo uu hoggaminayo Madaxweynuhu. Safarkaasi wuxu dhacay iyadoo qaar ka mid ah wasiiradii Laascaanood ku sugnaa si gaar ah kula taliyeen in Madaxweyuhu safarkiisa Laascaanood ka fiirsado.

Laascaanood: 7dii December 2002
Weftiga Madaxweynaha waxa la socday ciidan xooggan oo ku qalabaysan saanad iyo gaadiid casri ah. Weftiga waxa la dejiyey guri u dhow sadhigga ay deganaayeen ciidankii Somaliland ee Laascaanood hore u deganaa, kaas oo u xil saarnaa sugidda ammaanka guud ee magaalada iyo gaar ahaan agagaarka guriga weftigu degan yahay.

Garoowe: 7dii December 2002
Safarka cir ka soo dhac ah ee Madaxweynuhu ku tegay Laascaanood waxay dhafoor taabad ku noqotay maamulka Puntland, gaar ahaan Axmed Cabdi Xaabsade oo isagu ahaa wasiirka Daakhiga Puntland. Wuxu soo diray laba baabuur oo tekniko ah oo uu ku amray in weftigaasi aanay nabad ugu hoyan Laascaanood. Waxad moodaysay in werarkaasi uu quminayey muraadkii Rayaale ka lahaa Laascaanood.

Laascaood 7dii December 2002
Imaatinkii madaxweynuhu waxay Laascaanood ku abuurtay cabsi iyo cadho. Sababtoo ah weftigii guurtida iyo salaadiintu niyada samida badan dhalisay waxa ka danbeeyey safarkan kediska ah ee aan ulajeedadiisa la iclaamin. Wax aan wanaagsanayn ayaa dadka u soo uray waxana la sugayey inay wax dhacaan. Wixii la sugayey ma raagan, waayo markii weftigii madaxweynuhu, ay iyagoo gataati dhac ah ay maryo-furteen oo garamo iyo macawiso uun la xidhay (gelin danbena ay tahay) ayay rasaastu dhinaca walba ka reentay. Waxa la kala garan waayey rasaastii ay ridayeen ilaaladii weftiga la socotay, tii ciidankii qaranka iyo rasaastii ciidanka soo duulay. Anfariirkii ayaa nin wasiirada ka mid ahi madaxweynihii isku duubay si uu ula baxsado sidaasna jujuub loogu saaray mid ka mid gawaadhidii gelbinaysay. Si halhaleel iyo habqan ah ayaa looga baxay magaaladii, qaar badan oo weftigii ka mid ah ayaa halkii lagaga cararay, wasiiro iyo wariyeyaal weftiga la socday oo markaa suuqa ku sugnaa ayaa laga tegay, kaloonyadii madaxweynaha iska daa cid ay la hadalsho eh, iyadoo aan koob shaah ah cabin ayay ka soo huleelshay Laascaanood. Rafaad iyo qarda-jeex kadib, firxadkii weftigu waxay habeenimadii yimmaaddeen magaalada Caynabo.

Burco 8dii December 2002
Markii laga war helay in madaxweynihii dagaal ku qabsaday Laascaanood, intii horena la waayey meel uu ku sugan yahay, dadweynaha reer Somaliland aad iyo aad bay uga cadhoodeen waxayna u arkayeen ihaanad. Haseyeelshee aad ayaa loo nefisay markii laga war helay in madaxweynihii isagoo nabad-qaba Caynabo yimid.
Dareenka dadka Burco iyo Hargeysa oo kacsanaa daraadeed, waxa madaxweynaha lagula taliyey in aanu Hargeysa dib ugu noqon ee inta cadhada dadku degayso uu safar aan hore loo qorshayn ugu baxo Sanaag. sidaas ayuuna yeelay.

Go’aandii ka dhashay safarkii Rayaale ee Laascaanood ee 2002
• In maamulkii Somaliland ee Laascaanood loo soo raro Caynabo
• In ciidankii qaranku iyo booliska laga soo saaro Laascaanood dibna loogu soo raro magaalada Oog
• In maamulkii Puntland si buuxda ula wareego gacan-ku-haynta Laascaanood.
Ma u eg tahay in waxa loo dam iyo dig lahaa ay mid qudhay ahayd: inaan sanaaduuqdii doorashada la dhigin Laascaanood,waana lagu guulaystay.

Laascaanood 15kii October 2007
Ka dib markii uu Ciidanka Qaranka Somaliland muddo shan sano ah ku sugnaa jiidda u dhexaysa tuulooyinka Oog iyo Adhi-Caddeeye, ayaa dagaal aan muddo badan qaadan uu Ciidanka Qaranka Somaliland iyo Maleeshiyo Beeleed ka amar qaadata Mudane Dhakool iyo Xaabsade ay gacanta ku dhigeen Laascaanood.
Taasi waxay keentay in markii ugu horraysay laga qaxo Laascaanood. Waxa kale oo ay midaysay Garaadadadii iyo Duubabkii dhulbahante kuwaas oo Boocane ka soo saaray mawqif adag oo Somaliland diid ah.
Mar hore iyo iminka toona, qabasashada Milateri ee Laascaanood ma wehelin tallaabooyin siyaasi ah oo lagu hananayo dadka miisaanka ku leh dhulkaas. Maamulka Somaliland ma lahayn qorshe siyaasi oo uu dejiyey muddadii shanta sano ahayd ee ay ciidamada labada dhinac isku hor fadhiyeen duleedka Laascaanood. bilcakas, waxa masuuliinta Somaliland ka soo yeedhaya weedho iyo awaamiir wax sii kala fogaynaya ay ka mid ahayd in la xidhayo dadkii ka qayb-galay shirka Boocane.

Kaalinta Masuuliyiinta Reer Sool
Ka dib markii Laascaanood ku dhacday gacanta Somaliland , waxa halkaas loo diray dhammaan xubnaha beelsha dhulbanahate kaga jira golayaasha qaranka, (Wakiilada, Guurtida, Wasiirada), masuulintaasi markii ay Laascaanood galeen nin kastaa wuxuu magaalada ka galay dhinicii ardaagiisu magaalada ka deganaa, cid ay wax u sheegaan ama qanciyaan ama hawlgal kale oo siyaasi daayoo is-aragoodii ayaa adkaaday. Taasi waxay keentray inay si degdeg ah uga soo yaacaan Laascaanood.
Waa ay jirtaa tabashooyin dhinaca masuuliintaas ka soo yeedhaya oo ay ku tiraabayaan in aan madaxweynuhu markii horena talada qabashada Laascaanood kala tashan markii danbena aanu si wanaagsan ula ballamin una ambabixin, wax arrin ah oo ay dadka ula tagaana aanu u sii dhiibin. Intii ay Laascaanood joogeena waxa boorsada u hayey Siciid Sulub iyaguna dad marti ah bay u ekaayeen. Taasi waxay marag ka tahay ujeedada xadidan ee madaxweynuhu ka leeyahay qabashada Laascaanood.
Masuuliinta ka soo jeeda gobolka Sool, dad faro ku tiris ah uu ka mid yahay Mudane Dhakool ayaa madaxweynaha dagaalka la abaabulayey. Mudane Dhakool waa xubinta keliya ee Madaxweynuhu u igmaday qorshaha qabsashada Laascaanood, isaga ayaa abaabualayey, maleeshiyo beeshiisa ah, kharashka iyo saanadda dagaalka daabulayey ahaana xidhiidhiyaha Rayaale iyo Xaabsade.
Mar kale ayaa Mudane Xaabsade ka muuqdaa sawir uu Rayaale muraadkiisa ku qunsanyo, iyadoo iminka loo marayo “xoraynta” Laascaanood, maleeshiyada beelshiisuna tahay tan hor boodaysa ciidanka qaranka.

Maxay wadaagaan ka bixitaankii Laascaanood
10 Diisambar 2002 iyo qabsashadeedii 15kii Oktoobar 2006?
1. labada jeerba Rayaale ayaa kursiga ku fadhiya
2. labada jeerba muddaddi madaxtinimadiisu gabaabsi bay ahayd oo waxa ka hadhasanayd maalmo faro-ku-tiris ahi
3. labada jeerba waxa la kulaalayey doorashooyinkii loogu tartamayey awoodda dalka
4. labada jeerba hormoodka mucaaridadu wuxu ahaa xisbiga Kulmiye oo Axmed Siilaanyo hoggaaminayo.
10kii Diisambar 2002, markii maamulka Somaliland laga soo raray Laascaanood waxa doorashadii deegaanka ka hadhsanaa 5 cisho keliya, tii madaxtooyadana afar bilood.
1. Madaxweynhu wuxu si xarafad leh uga hortegay in wax sanaaduuq ah la geeyo Laascaanood isagoo ka baqayey in raggii la tartamayey ay kaga cod badtaan, sidaas daraadeed wuxu door biday in gobolka Sool loo hibeeyo Puntland.
2. 15kii Oktoobar 2006 ayay ciidamada Somaliland qabasadeen Laascaanood iyadoo muddadii madaxtinimadii Rayaale gabaabsi tahay, wareegii labaad ee doorashadana ay ka hadhay bil iyo badh deegaanka iyo shan bilood oo tii madaxtooyada.
3. madaxweynuhu mar labaad ayuu go’aansaday in mushkilada Laascaanood ahaato farsamo uu xukunka ku sii joogo wuxuna aaminsan yahay in:
a) haddii maamulkiisu ku guulaysto fara-ku-haynta Laascaanood inay taasi madaxweynaha ka dhigayso halyey, wax weyn uga tarayso in dib loo doorto
b) haddii lagu guul darraystona ay isaga faa’ido u tahay oo aanay doorashooyinku qabsoomayn xilliyada dhaw ee soo socda. Wuxu se ilaawayaa in arrinkan isaga iyo Somalilandba galaafan karo.
Haddii xaal sidaas yahay qabashada Laascaanood waxay u egtahay qadiyad shariif ah oo ay hagayso ujeedooyin aan xalaal ahayni.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Yuusuf Cartan,
Xubin G.Wakiillada Somaliland, Hargeysa.

Top

Dhibaatada Ay Madaxda Ciidammada Ahaa Ku Hayaan Dalalka Geeska Afrika, Waa Cudurka Kaa Gala Fardaha Haddii Laga Gubo Dameer!!!

Masaa’ibka qowm helaa, waa mid kale, mahadiintiisa’e, Dawladihii Geeska Afrika, waxay gacanta u galeen niman Ciidammada Dalalkaa saraakiil ka soo ahaan jirey, Dal kasta oo ka mid ahna, waxa lagu xasuuqay boqollaal kun oo muwaadiniin ah ilaa laga soo gaadhsiinayey talada kuwaan Alle, ku soo habaarey imika, ee Dalalkoodii oo saboolnimo, horumar la’aan iyo nolo-xumo Bulsho la tiicaya, haddana dhibaatooyin dagaal, xaalado nabad gelyo darro iyo shuruucdii Dalalkaas oo ay ku tuntaan, ku caanka noqdey.

Kuwa ugu daran haddii aan soo qaadno, metalan aan eegno Melez Zinaawi oo Itoobiya ah, Cumar Al Bashiir oo Sudan ah, Cabdillahi Yuusuf oo Somaliya ah iyo Riyaale oo Somaliland ah. Itoobiya, waa Dal hodan ah, wabi iyo bado fadhiya leh, waa dal dhul beereed aad u ballaadhan oo roobban leh, tirada dadkaas oo dhawr iyo soddon malyuun kor u dhaaftey, haddii uu helo Dalkaasi Dawlad qaanuun oo Aqoon iyo waxqabad leh, Adduunka iska daaya Itoobiya’e ayey cunteysiin lahaayeen.

Sidaas oo ay tahay, Macdanta, shidaalka iyo Xoolaha noolina u dheeraan lahaayeen. Nimcada intaa leeg Melez in uu ummadda u so saaro waxa uu ka doorbiday in uu xasuuqo oromada, iyo Dadka killalka shanaad ku dhaqan ee asalkoodu Somalilda yahay, waxaanu wax ku bartey jaamicaddii lafoole ee Afgooye, Somaliya!! Shicibkiisii oo ka firdhanaya nolol xumada waa tan budhcad badeedda Bugland, badda ku daadineysa ee Maydkooda xeebaha yaman laga soo gurayo.

Haybaddii dhammayd ee Dawladda ugu Da’da weyn Afrika oo Itoobiya ahna, shilimmo Mareykan siiyey oo uu eyga Mandaqadda ugu noqdfo ayuu siistey taas oo dagaalka uu kaga jiro Muqdisho oo guul-darro ku dhammaan doona ,waqtiga uu doono ha qaate, sababta oo ah – ummadna lagaga adkaan karin Dalkeeda hooyo Gudihiisa ayuu dabka ciidankiisa jaba daba galaa, Addisababa, ka soo jeedsan doonaa. Mustaqbalka madow ee ay Siyaasaddan Melez u dhigtey Beeshiisa Tegreygu, waxay noqoneysaa , in sidii Beeshii Afweyne, badhna hadowga Dabku leefo badhna qaxooti ku itaalaan, inta kalena riciyad u noqdaan, Issias Afawerke oo ay Eriteriya u tallaabaan. Itoobiya mar kale ayey sii burburi doontaa, oo waxa isugu hadhi doona Oromada iyo qbaa’il ay Qotada, digoodi, Jaarso iyo kuwo yaryar oo kale.

Cumar Xassan Al Bashiirka Suudaan, wuxuu ku qabsadey Dalkaasi, inqilaab milateri, wuxuu ku ballan qaadey waqtigii uu qabsadey in uu Maamulka Rayid ku wareejin doono marka uu ka sifeeyo Dalka Maamul-xumada, musuqa, nabad gelyadana sugo. Waxa mudan in la sheego, waxa uu si weyn wax uga qabtey kor u qaadidda hab-nololeedki dhaqan dhaqan/dhaqaale ee Dalkaasi , oo wuxuu soo saarey Batrool la dhoofiyo, lacagtii ka soo gashayna waxa uu kaga fa’iideeyey wax soo saarkii beeraha, iyo warshadeyn ka dhalatey, waxyaabaha laga sameeyo hoobada ka hadha safeynta batroolka, sida xadiidka caagga, shamaca iyo waxyaabo kale. Waxase qaadey damac beeleed oo qabaa’ilka cadcad ama midabka Carabta leh in uu ku xukumo beelaha kale ayey kaga dhegtey, khayraadkii Dalkana uu ku koobey, Dibudhaca koonfurta Sudaan ka soo jirey waa mid cunsuri soo ahaa qarniyo, sidoo kale mushkiladda Darfuur inkasta oo ay tahay qaddiyad uu Maraykanku ku dhabar garaacayo Sudaan oo uu ku cidhiidhsanayo in uu Shiinaha dibadda ka dhigo, dhaqaalaha Suudaan ee uu isagu sheekha ka yahay imika, haddana, waa mid uu Maamulka bashiir indhaha ka lailiyey Bulshada Dalka iyo Dadnimadaba la wadaagta. Isku soo duuboo, Suudaan waa dal hodan ah, shiodaal iyo webiba leh, warshado casriya iyo jaamacado Adduunka laga qaddariyoba leh, waxase diley, sabooleeyey, janan wax dil la soo barey oo u hamuumaya ee aan ummad sida loo dhiso aqoon.

Somaliya, Hawiye isaga oo ogaa waxa laga dhaxli karo sarkaal milateri oo Afweyne sama diidowdiisii dhegohooda ka sanqadheyso, iyaga oo ogaa dhawr iyo kontonka sarkaal ee Hawiye uu Cabdillahi Yuusuf ku diley Gobolka Siidaamo, Dagaalkii 77kii markii lagu soo jabey, iyaga oo ogaa in ay xerfadda qudha ee uu leeyahay tahay fidno oo aanu xasilin ilaa uu dhiig faraha la galo, haddii uu qabaa’ilka kale ka waayona uu kuwiisa la dhex galo, sida dagaalkii uu Cadde Muusahan wankiisa ah imika uu baqaha ugu soo geliyey Somaliland, iyo Dilkii Suldaanka!! may dhacdeen haddii aanay dad xumaanta u adeegaya waqtigan ahayn inay Xilka hoggaan u dhiibtaan. Maantana waabay isa sii kabo raaciyeen oo Xeer-Ilaaliyihii Geelle ee Maxkamadda Badbaadada Afweyne ayey Dawladdiina u dhiibeen. Habar dugaag ayaa xamar beelihii Hawiye casuumad iyo Gogol ugu dhigeen, abalgudkooda oo noqdey noqonna doona in ay lafohooda wadaagaan!! Yaa salaam sallim!!

Somaliland iyadu lix iyo toban sannadood ammaan ayey ahayd, waxase isugu soo habar wacdey hadhaagii Nabadsugidda Afweyne, waxa keliya ay ay soo kordhiyeenna waxa uu noqdey, Suuqyadii Harta sheekh ee Ganacsiga oo Cirka marayaa inay Xidhmaan, Haamihii shidaalka qaranka oo komishan iyo saamiyo lagula heshiiyo oo loo xidho Topotal, iyada oo Ganacsatadii Dalku Maal iyo Aqoonba la joogo, Xoolihii dhoofi jirey oo Carab Sucuudiya oo Saldhiggiisu yahay Djibouti iyo Jidda loo xidhay, si aan xoolaha meelo kale oo Sayladaha Caalamka aan loo geyn, una sheegato Djibouti in ay iyadu leedahay xoolahan!! Dekaddii Berbera oo laga caydhiyey Ganacsatadii wax ka dhoofin jirtey ama kala soo degeysay markii uu korneylka dhegaha Riyaale kaga marani kordhiyey cashuur aan Gole Baarlamaan ansixin. Dalku qorshe qarameed horumarineed ma laha, Golaha wasaradu lixdanka kor buu u dhaafay, dalka oo lix gobol ah saddexba maamul lacageed u gooni ah ayey leedahay, oo Hargeysa Awdal iyo Saaxil shilinka Soomalilad ayaa laga isticmaalaa, Sool, Sanaag iyo Togdheerna shilinka Federaalka!! Idaacad Dalka laga wada dhegeysto ma laha, Dhaqaale saddex Gobol kama soo xeroodo, ilihii Dakhliga Dawladda , ganacsato ayaa lagula heshiiyey badhkood, wasaaraduhu waa magac lagu naasnuujiyo shaqaale aan Bulshada waxba u qaban ee Maamulka u adeega. Haddana Dawlad Madax bannaan iyo Sumalow darbane loogaga heeso idaacad yar oo aan Hargeysa dhinacna u dhaafin ayaa lagu maaweeliyaa!!

Ummaddan Geeska Afrika ku nooli haddaba, waxa ay kor Madaxa ugu qaadi weydey, duri maskaxda kaga wada dhacay, kuwoodii aqoonta lahaana, in dhaameelka dhulka loogu daadiyo, oo afarta suxulba ugu gurguurata iyo in halgannadii ku dawakhdey ama ku geeriyootey ayey noqotey. Sidaas oo ay tahay, haddana sida ay u itaalka daran tahay uma Alle la’a, ee hayska sugto inta Eebbe, korreeye uu Dawada u soo dejinayo.
Dr. Cali Cabdi Muxumed, Hargeysa

Top